Η «νύχτα των κρυστάλλων» του Ελληνισμού

Του ΝΙΚΟΥ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ*

Το γεγονός ότι η οργάνωση των Υπηρεσιών Ειδικού Πολέμου στις ΝΑΤΟϊκές χώρες την περίοδο 1953-54 έγινε από πρώην στελέχη των SS και των ναζιστικών υπηρεσιών αποκαλύφθηκε στις αρχές του 1990, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό σύστημα

Αν και έχουν περάσει σχεδόν 60 χρόνια, δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως εισέτι ο τρόπος που οργανώθηκε η μαζικής κλίμακας επίθεση κατά του Ελληνισμού της Πόλης τη νύχτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955. Μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει και φαίνεται ότι η ειδική υπηρεσία πολέμου του Αρχηγείου του Γενικού Επιτελείου έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην προετοιμασία της νύχτας τρόμου τον Σεπτέμβριο του 1955 κατά της ελληνικής κοινότητας της Πόλης.

Τον Νοέμβριο του 2012 ανακοινώθηκε η ογκώδης έκθεση της Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας (2.000 σελίδες), που συντάχθηκε από Ειδική Επιτροπή Ερευνας για τα στρατιωτικά κινήματα της τελευταίας πεντηκονταετίας. Στην έκθεση αυτή υπάρχει ευρεία αναφορά στα Σεπτεμβριανά, με το χαρακτηρισμό ότι αποτελούν το πρώτο βήμα στη δράση, μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, των ισχυρών παρακρατικών μηχανισμών της Τουρκίας. Αξίζει να αναφερθούν μερικά σημεία της Εκθεσης αυτής:

Εργο προβοκατόρων

Στην εισαγωγή τονίζεται ότι η οργάνωση της επιχείρησης στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 αποτέλεσε έργο του μηχανισμού των προβοκατόρων, πρακτόρων και καταδοτών, στην προσπάθεια να στιγματιστούν οι μη μουσουλμανικές μειονότητες ως εσωτερικοί εχθροί. Γίνεται ευρεία αναφορά στην προβοκάτσια της τοποθέτησης βόμβας στο σπίτι του Μ. Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη και στις εντολές που δόθηκαν από τη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας, πριν από τις 6/9/1955, προς όλες τις αστυνομικές δυνάμεις της Πόλης, να μην παρέμβουν στα γεγονότα.

Ειδικά στην περίπτωση του Oktay Engin, του αυτουργού τοποθέτησης της βόμβας στη Θεσσαλονίκη, στη σελ. 145 του α' τόμου της Εκθεσης αναφέρεται όλη η μετέπειτα «λαμπρή σταδιοδρομία» του ως κυρίου στελέχους των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, επιφορτισμένου μάλιστα μετά το 1961 με την παρακολούθηση των Ελλήνων της Πόλης. Ανοίγοντας μια παρένθεση, να τονίσουμε ότι το 1956 η τότε ελληνική κυβέρνηση ενέδωσε στις πιέσεις της τουρκικής και απελευθέρωσε τον Oktay Engin, με αποτελέσματα να διαφύγει στην Τουρκία. Και το χειρότερο: ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Μ. Παπακωνσταντίνου το 1993 πραγματοποίησε επίσκεψη αβροφροσύνης προς τον αναφερόμενο, όταν ήταν νομάρχης Νεβσεχίρ (Νεάπολη της Καππαδοκίας).

Το παρακράτος

Στη σελ. 190 της Εκθεσης αναφέρεται ότι τα γεγονότα στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 αποτελούν την αρχή της αλυσίδας πλήθους παρακρατικών δραστηριοτήτων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα γεγονότα: η σφαγή της πλατείας Ταξίμ (1/5/77), οι σφαγές στο Μαράς (19-26/12/78) και Τσορούμ (5-6/1980), τα γεγονότα κατά των αλεβιτών με την πυρπόληση του ξενοδοχείου «Madimak» στη Σεβάστεια (2/7/1993) και τα γεγονότα στη συνοικία Γκαζί της Πόλης (12/3/95), φθάνοντας μέχρι τη δολοφονία του Αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ (19/1/2007) και τη δολοφονία των χριστιανών εκδοτών στη Μελιτίνη (Μαλάτια, 18/4/2007).

Αμέσως μετά τονίζεται ότι η Τουρκία είναι μια χώρα όπου υπάρχει πληθωρισμός των «μονάδων μυστικών υπηρεσιών» (istihbarat birimi enflasyonu) και γίνεται ειδική μνεία στην για πολλά χρόνια αμφισβητούμενη ύπαρξη της JITEM ως παρακρατικής οργάνωσης της Στρατοχωροφυλακής, στην οποία αποδίδονται πάρα πολλές δολοφονικές ενέργειες κατά πολιτών, των οποίων οι δράστες μένουν άγνωστοι. Στην Εκθεση η ανάλυση της διαπλοκής στρατιωτικών και μυστικών υπηρεσιών είναι λεπτομερής που αξίζει ειδικής μελέτης και πρέπει να μεταφραστεί στα ελληνικά. Μια άλλη σημαντική αναφορά στην αναφερόμενη Εκθεση είναι ότι ο πυρήνας της Υπηρεσίας Ειδικού Πολέμου προέρχεται από αξιωματικούς που είχαν σταλεί σε ειδικό ΝΑΤΟϊκό σχολείο στις ΗΠΑ, το 1953. Οι αξιωματικοί αυτοί υπήρξαν οι κύριοι παράγοντες στα μετέπειτα στρατιωτικά κινήματα στη χώρα.

Το συμπέρασμα είναι ότι στην Εκθεση της Βουλής της Τουρκίας για τα στρατιωτικά κινήματα της περιόδου μετά το 1950, γίνεται δεκτό με σαφήνεια ότι το πογκρόμ στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 υπήρξε έργο του στρατιωτικού-πολιτικού βαθέος κράτους της χώρας, που στη συνέχεια προσδιόρισε την αντιδημοκρατική πορεία της χώρας για πέντε και πλέον δεκαετίες.

Η Εκθεση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθ' όσον τα τελευταία χρόνια υπάρχει συστηματική προσπάθεια από «ημετέρους» εν Ελλάδι αναθεωρητές «ιστορικούς» να μειωθεί το μέγεθος και η ουσία των γεγονότων στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, στο πλαίσιο της προσπάθειας υποβάθμισης των γεγονότων που οδήγησαν στον ολοκληρωτικό αφανισμό του Ελληνισμού της Ανατολής.

Στελέχη των SS

Το πλέον ενδιαφέρον ίσως, που επιβεβαιώνεται και από την Εκθεση της Βουλής της Τουρκίας, είναι τα αναφερόμενα σε άρθρο του ιστορικού ερευνητή Ρετζέπ Μαρασλί, που δημοσιεύτηκε στη εφημερίδα «Agos» (10/3/2012) με τίτλο «Οι αρχιτέκτονες του Φόρου Βαρλικιού και των στρατοπέδων εργασίας Ασκαλε διδάχθηκαν από τους ναζί», που περιγράφει την επίσκεψη εργασίας σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στελεχών ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, στις αρχές του 1943. Μεταξύ της αποστολής υπήρχε και ο διοικητής του τμήματος μειονοτήτων της Γενικής Ασφάλειας, Σελαχαεϊτίν Κορκούντ.

Το γεγονός ότι η οργάνωση των Υπηρεσιών Ειδικού Πολέμου στις ΝΑΤΟϊκές χώρες την περίοδο 1953-54 έγινε από πρώην στελέχη των SS και των ναζιστικών υπηρεσιών αποκαλύφθηκε στις αρχές του 1990, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό σύστημα. Η παρατήρηση της εκπληκτικής ομοιότητας της Νύχτας των Κρυστάλλων, που οργανώθηκε και εκτελέστηκε από το ναζιστικό καθεστώς κατά της εβραϊκής μειονότητας στις 8-9/11/1938, και των Σεπτεμβριανών, που έγιναν στις 6-7/9/1955 στην Πόλη, με τα αναφερθέντα δεδομένα αποτελούν ένα ενδιαφέρον θέμα μελέτης για τους ερευνητές, που ενδεχομένως αποκαλύψει ενδιαφέροντα στοιχεία για τους σχεδιαστές των Σεπτεμβριανών.

* Καθηγητής στο ΕΜΠ

enet.gr