Και οι δολοφόνοι πιστεύουν σε έναν καλύτερο κόσμο

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Πριν από κάποια χρόνια διένειμα στους δημοτικούς συμβούλους του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε μια από τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου  ένα κείμενο με τον τίτλο: “Το κυκλοφοριακό χάος και η Coca Cola”. Επειδή έχω την πρόθεση να διανείμω ένα ανάλογο κείμενο για τη στάση των δημοτικών μέσων ενημέρωσης στο ζήτημα της Κόκα Κόλα και την απεργία των εργαζομένων (διαρκεί ήδη πάνω από μήνα), δηλαδή στην πολιτική και κοινωνική σχέση του δήμου Θεσσαλονίκης και του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, με την πολυεθνική εταιρία, αναρτώ και αυτό το παλαιότερο κείμενο για την καλύτερη κατανόηση του προβληματισμού μου για την πολιτική της πολυεθνικής αναφορικά με τις τοπικές κοινωνίες και τις δημοτικές αρχές.

Το κείμενο με τον τίτλο “Το κυκλοφοριακό χάος και η Coca Cola” είχε ως εξής:

“«Η Coca Cola Ελληνική Εταιρεία  ΑΕ (Cola Cola Τρία Έψιλον) ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της εξαγοράς με την Heineken NV, του 41,2% των μετοχών της μειοψηφίας στην κοινοπραξία (joint venture) Pivara Skopje στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ). Το συνολικό τίμημα της συναλλαγής ανέρχεται στα 79,1 εκατ. ευρώ (εξαιρουμένων των εξόδων εξαγοράς) και θα μοιραστεί εξ ημισείας ανάμεσα στην Coca Cola 3 E και τη Heineken. Η Coca Cola Τρία Έψιλον και η Heineken κατέχουν πλέον από κοινού συνολικά το 96,5% των μετοχών της Pivara Skopje».

Εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ της Κυριακής, Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Η είδηση: Η συγκεκριμένη είδηση δε θα είχε κανένα ενδιαφέρον σε άλλες εποχές. Όπως δε θα είχε και η φετινή επένδυση δισεκατομμυρίων της Coca Cola 3 E  στη Ρωσία. Αλλά η πολυεθνική Τρία Έψιλον, παράλληλα με τις επενδυτικές της δραστηριότητες εκτός συνόρων, εντείνει εντός Ελλάδος τις πιέσεις της εις βάρος των εργαζομένων.

Οι απολύσεις: Στο εργοστάσιο της Coca Cola 3 E στην Θεσσαλονίκη έως και τις αρχές της φετινής χρονιάς υπήρχε ανηρτημένο το σύνθημα «Πάνω από όλα ο άνθρωπος». Το σύνθημα απομακρύνθηκε και μαζί του και το δήθεν φιλεργατικό προσωπείο της πολυεθνικής.

Αλλά η τακτική της Coca Cola 3 E είναι να μην «απολύει», απλώς να εξαγοράζει τις απολύσεις και την καταστροφή των θέσεων εργασίας με τη λεγόμενη «εθελούσια έξοδο». Οι εργαζόμενοι εξωθούνται στην «εθελούσια έξοδο» και οι κατεστραμμένες θέσεις εργασίας περνούν στην καλύτερη περίπτωση σε υπεργολάβους.

Η ιδιότητα του εργοδότη: Η υπεργολαβία είναι ένα εργασιακό σύστημα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των πολυεθνικών, οι οποίες με τον τρόπο τούτο μετακυλύουν ένα μεγάλο μέρος των ευθυνών τους σε άλλες μικρότερες εταιρίες. Έτσι κατορθώνουν να μειώνουν δραστικώς το κόστος εργασίας και να κρατούν τους καταναλωτές σε πλήρη άγνοια για τις απάνθρωπες συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται συνάνθρωποί τους.

Στο παρελθόν διώχθηκαν πολυεθνικές από το χώρο των αθλητικών ειδών, διότι οι υπεργολάβοι συνεργάτες τους στην Ασία απασχολούσαν ανήλικα παιδιά. Αμερικανικά δικαστήρια δεν αποδέχτηκαν την «αποποίηση της ιδιότητας του εργοδότη», όπως επιχειρήθηκε να ερμηνευθεί η ανάθεση εργασίας σε μικρότερες υπεργολαβικές εταιρίες.

Το σύστημα υπεργολαβίας και του κατακερματισμού της παραγωγικής διαδικασίας προωθείται συστηματικώς στη χώρα μας από διάφορες πολυεθνικές και φυσικά και την Coca Cola 3 E.

Η πολιτική: Πολύ πριν την εποχή των μνημονίων η ελληνική πολιτική τάξη προετοίμαζε την ισοπέδωση του κόσμου της εργασίας με νόμους και διάφορες ρυθμίσεις. Η υπεργολαβία ως βασικός κρίκος της λεγόμενης νέας οικονομίας εντάσσονταν σ΄ αυτό το πλαίσιο. Στην ελληνική περίπτωση το συγκεκριμένο υπόδειγμα ενέτεινε τις στρεβλώσεις οι οποίες κυριαρχούσαν στην οικονομία της χώρας. Η υπεργολαβία, υπό τις διάφορες μορφές της ευθύνεται, μεταξύ άλλων, για την εκρηκτική άνοδο της φοροδιαφυγής, της εισφοροδιαφυγής και της δραματικής χειροτέρευσης των συνθηκών εργασίας για χιλιάδες εργαζόμενους. Από μακροοικονομική, μακροϊστορική σκοπιά θεωρημένη αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα καθήλωσης του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού σε συνθήκες διαρκούς μετριότητας.

Η εικόνα: Σε αυτές τις συνθήκες οι πολυεθνικές αποκομίζουν κέρδη και διατηρούν τη φήμη τους αλώβητη. Η «αποποίηση της ιδιότητας του εργοδότη» τις απαλλάσσει από το «πρόβλημα του κακού εργοδότη». Η καλή φήμη προέχει. Η διαφήμιση με τη σειρά της συμβάλλει στη θετική δημόσια εικόνα του προϊόντος και της εταιρίας.

Η πραγματικότητα: Το σύστημα της υπεργολαβίας υποβαθμίζει στην κοινωνική ατζέντα διάφορα «ενοχλητικά» ερωτήματα, όπως είναι οι συνθήκες εργασίας, οι οικολογικές καταστροφές κλ.π.

Παράδειγμα: εάν ένας πολίτης δει το χαρακτηριστικό κόκκινο αυτοκίνητο μεταφοράς με το σήμα της Coca Cola παράνομα σταθμευμένο στο κράσπεδο της Αγίας Σοφίας στην Θεσσαλονίκη είναι φυσιολογικό να εξαγριωθεί με την πολυεθνική. Εάν δει το αυτοκίνητο με το όνομα κάποιου εργολάβου (π.χ Παραβατίδης ή Βαρνάβας), η αντίδραση θα είναι εντελώς διαφορετική. Η ευθύνη θα αποδοθεί στην ελλιπή αστυνόμευση, στην αρμόδια δημοτική υπηρεσία κ.ο.κ. Το παράδειγμα δεν είναι υποθετικό: τα αυτοκίνητα συγκεκριμένης επιχείρησης η οποία έχει αναλάβει να διακινεί υπεργολαβικώς προϊόντα της πολυεθνικής Coca Cola σταθμεύουν καθημερινώς στο συγκεκριμένο σημείο ή σε άλλους πεζοδρόμους. Δεν είναι η ασυδοσία των οδηγών εργαζομένων, η οποία οδηγεί σε τέτοιες συμπεριφορές, αλλά πιέσεις τις οποίες ασκεί πάνω τους το σύστημα της υπεργολαβίας. Έτσι, η Coca Cola, μεταξύ άλλων, μετακυλύει ένα μέρος του κόστους στην κοινωνία υπό τη μορφή του κυκλοφοριακού προβλήματος. Κοντολογίς: μέρος του καθημερινού κυκλοφοριακού χάους στο κέντρο της πόλης αποτελεί την παράπλευρη απώλεια της κοινωνίας στη μάχη των πολυεθνικών για μεγιστοποίηση των κερδών τους.

Η σύγκριση: Η αποποίηση της ευθύνης του εργοδότη από την πλευρά της πολυεθνικής δεν την απαλλάσσει και από τις ανησυχίες της προς το κοινωνικό σύνολο. Η υπεργολαβία στο χώρο των διανομών αυξάνει, μεταξύ άλλων, δραματικώς το άγχος στην οδήγηση, τις παρανομίες στη στάθμευση κ.λπ. Τα πληρώματα των αυτοκινήτων είναι ελλιπή και κακοπληρωμένα, χωρίς επαγγελματική εμπειρία, εφόσον οι υπεργολάβοι προβαίνουν σε συχνές αλλαγές για να μην έχουν δικαιώματα οι εργαζόμενοι, η εργασία πολλές φορές είναι χωρίς ωράρια με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την κυκλοφορία στο κέντρο κ.λπ.

Αν θέλει κανείς να σχηματίσει μια εικόνα για τις επιπτώσεις της υπεργολαβίας στο κυκλοφοριακό δεν έχει παρά να συγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο διανέμουν οι επαγγελματίες της πολυεθνικής Αθηναϊκής Ζυθοποιίας (Amstel) με τον αντίστοιχο μιας εταιρίας υπεργολαβιών.

Η κοινωνική ευθύνη: Οι πολυεθνικές οφείλουν να συμβάλλουν και αυτές στη λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Ακόμη και εάν αυτό σημαίνει υψηλό κόστος εργασίας»”.

Κάπως έτσι τελείωνε το κείμενο, το οποίο αποδεικνύεται προφητικό, εφόσον η διεύθυνση της πολυεθνικής ακολούθησε τον αντίστροφο δρόμο: αποφάσισε να καταργήσει το τμήμα διανομών  - στην πράξη να επιβαρύνει με περισσότερο κυκλοφοριακό φόρτο την πόλη της Θεσσαλονίκης. Υπάρχει φυσικά και η οικονομική και κοινωνική διάσταση αυτής της απόφασης: η Θεσσαλονίκη και η Βόρεια Ελλάδα πλήττονται άμεσα – επ΄ αυτού αναφέρθηκαν εκτενώς ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Παναγιώτης Τσαραμπουλίδης και ο γενικός γραμματέας Σωτήρης Ζαριανόπουλος σε συνέντευξη τύπου (βλ. παρακάτω).

Τι συμβαίνει με τα δημοτικά μέσα ενημέρωσης: Αυτά πριν από δύο χρόνια. Έκτοτε τα πράγματα πέρασαν από σαράντα κύματα. Η Coca Cola μετέφερε τμηματικά το εργοστάσιό της στην Σόφια (στην αγγλική ιστοσελίδα της εταιρίας στην Βουλγαρία η πολυεθνική Κόκα Κόλα Ελληνική Εταιρία Εμφιάλωσης θεωρεί χρήσιμο να υπενθυμίσει τους επισκέπτες του ιστότοπου ότι η Σόφια επιλέχτηκε ανάμεσα σε δεκάδες πόλεις, μεταξύ αυτών υπήρχαν μάλιστα και πρωτεύουσες κρατών!) και οι εργαζόμενοι στην Θεσσαλονίκη άρχισαν να ζούνε το δικό  τους Γολγοθά με την… κοινωνική πολιτική της πολυεθνικής. [Για την υποκριτική στάση της Coca Cola βλ. το άρθρο στο Διαδίκτυο Όμηρος Ταχμαζίδης, Η κυνική ευαισθησία της Coca Cola]

«Κόκκινη Κάρτα»: Το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης διοργάνωσε  πριν δύο μέρες συνέντευξη τύπου με θέμα την αποχή από την κατανάλωση των προϊόντων της Κόκα Κόλα: «φυσικό» ήταν να απουσιάζουν τα ιδιωτικά εμπορικά μέσα ενημέρωσης για λόγους που ο καθένας μπορεί να εικάσει, αλλά παραμένει «γρίφος» γιατί απουσίαζαν τα δημοτικά μέσα ενημέρωσης, της περίφημης και πολυέξοδης Δημοτικής Εταιρίας  Πληροφόρησης και Θεάματος – για το «γρίφο» αυτό θα ενημερώσω με κείμενό μου τους δημοτικούς συμβούλους στην επόμενη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου και μετά θα το αναρτήσω στο Διαδίκτυο ( ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης δεν μπορεί να υπεκφεύγει διαρκώς, αλλά πρέπει να αναλαμβάνει και τις ευθύνες για τις πράξεις των υφισταμένων συνεργατών του).

Η βία: Έχω επισημάνει επανειλημμένα και με διάφορες αφορμές τον κατήφορο της παράνοιας που έχει πάρει η ελληνική κοινωνία με ευθύνη του παλαιοκομματικού κατεστημένου και την αδιαφορία του μεγαλύτερου μέρους των ιθυνουσών τάξεων της κοινωνίας μας: η δολοφονία των δύο νεαρών νεονάτσηδων καταδεικνύει περίτρανα ότι η χώρα έχει μεγαλύτερο πρόβλημα από αυτό που παρουσιάζουν οι διάφοροι «συστημικοί» και «αντισυστημικοί» επικριτές της – τώρα ρητορεύουν στα μέσα ενημέρωσης οι ανεπαρκείς του σαθρού συστήματος δημοσιότητας και αναμασούν εκ νέου τα κομματικά και κοινωνικά τους στερεότυπα, ενώ από την άλλη η Coca Cola… εξακολουθεί να πιστεύει σε έναν καλύτερο κόσμο!

Και είναι αυτή η διάτρητη από την οικονομική και κοινωνική βία, αυτή η αντιδημοκρατικά δομημένη δημοσιότητα που συνδέει την πρακτική αποσιώπησης της πραγματικότητας που προσπαθεί να επιβάλλει ως βασική συνθήκη πληροφόρησης η Coca Cola με τα πολιτικά αδιέξοδα της χώρας: γιατί αυτές οι στυγερές δολοφονίες είναι μέρος του πολιτικού αδιεξόδου της χώρας, το οποίο οφείλεται εν πολλοίς και στη «βιασμένη» δημοσιότητα της σημερινής δημοκρατίας του «υπαρκτού ελληνισμού» – και είναι πολιτικές δολοφονίες ακόμη και υπό τη στενότερη σημασία της έννοιας του πολιτικού, από κάποιους που σίγουρα και αυτοί… πιστεύουν σε έναν καλύτερο κόσμο. Ως γνωστόν ο δρόμος προς την κόλαση είναι πάντοτε στρωμένος με υποσχέσεις. Η φλυαρία των δημοσιογράφων και των πολιτικών «ειδημόνων» της βίας στην τηλοψία για τη μη πολιτική φύση των δολοφονιών είναι αποπροσανατολιστική – η πολιτική φύση των δολοφονιών δεν αναιρείται από το γεγονός ότι αφορούσαν μέλη μιας οργάνωσης «πολιτικοποιημένου εγκλήματος».  

Κόκκινη Κάρτα: Τι προσπαθεί να αποκρύψει το Σύστημα Coca Cola και  τι προσπαθεί να συγκαλύψει το σαθρό σύστημα δημοσιότητας των εμπορικών μέσων ενημέρωσης; Αφορά η συστηματική αποσιώπηση γεγονότων με αντικειμενική ειδησεογραφική σημασία (π.χ. η ανακοίνωση της «Κόκκινης Κάρτας» από το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης ως πρακτική καταναλωτικής αποχής από τα προϊόντα της Κόκα Κόλα)  μόνο τις θέσεις εργασίας και τη μεταφορά του εργοστασίου, τμηματικά ή και συνολικά, στην Βουλγαρία ή υπάρχουν σημαντικότεροι λόγοι που επιβάλλουν τη σιγή… ασυρμάτου γύρω από αυτή τη μετεγκατάσταση; Σε τελική ανάλυση υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στο βουλγαρικό και το ελληνικό αναψυκτικό με την παγκοσμίου φήμης ονομασία  Coca Cola, ποια είναι αυτή και τι μπορεί να σημαίνει ένα τέτοιο ενδεχόμενο για την καταναλωτική συμπεριφορά του κοινού;   Οι ελάχιστοι δημοσιογράφοι που βρέθηκαν στην συνέντευξη τύπου του Εργατικού Κέντρου έδειξαν ενδιαφέρον για την ποιότητα του διαβόητου αναψυκτικού Coca Cola που εισάγεται από την Βουλγαρία: υπάρχουν λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να ανησυχούν οι Έλληνες καταναλωτές – η αποσιώπηση των ειδήσεων αναφορικά με την κατάσταση στο εργοστάσιο της Coca Cola από ποιον επιβάλλεται και τι σχέση μπορεί να έχει κάτι τέτοιο με την ποιότητα του αναψυκτικού που τόσο απασχόλησε τους δημοσιογράφους;  Γιατί τα δημοτικά μέσα ενημέρωσης της Θεσσαλονίκης αποφεύγουν την ειδησεογραφία για τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην Coca Cola 3 Ε, όπως ο διάλος το λιβάνι;