Λαός και Κολωνάκι ή… τα όρια των Atenistas

Μια «ατυχής» εικαστική παρέμβαση των Atenistas στο Κολωνάκι γίνεται αφορμή να ξανατεθούν ζητήματα δημόσιου χώρου, παρεμβάσεων, ανομίας και κυρίως πολιτιστικής κυριαρχίας. 

Παραμονή της επετείου του Πολυτεχνείου και οι Atenistas βρίσκονται πάλι εν δράσει. Με κουβάδες, μπογιές και βούρτσες καταπλέουν στην οδό Μαρασλή για να βάψουν μια φρικτή γκρίζα σκάλα, να βάλουν λίγο χρώμα (φαβέλας) στη μουντή μεγαλοαστική ζωή του Κολωνακίου. Τα πράγματα όμως δεν εξελίσσονται ως συνήθως, εδώ οι κάτοικοι δεν τους υποδέχονται με αλαλαγμούς χαράς, κάποιοι μάλιστα μόλις βλέπουν το αποτέλεσμα καλούν την αστυνομία. Γραπτή άδεια από το Δήμο δεν υπάρχει και κάποιοι από τους Atenistas καταλήγουν στο τμήμα.

 Γίνονται τα απαραίτητα τηλέφωνα και οι «προσαχθέντες» επικαλούνται προφορική άδεια που επιβεβαιώνεται και αφήνονται ελεύθεροι. Ακολουθεί η αναμενόμενη μικροσυζήτηση στα σόσιαλ μήντια. (Η ιστορία ως εδώ συνάγεται ως αληθοφανές σενάριο με βάση πληροφορίες από τα σόσιαλ μήντια και κάποιες ιστοσελίδες.)

Έτσι, μετά από πλήθος παρεμβάσεων σε υποβαθμισμένες και λιγότερο υποβαθμισμένες γειτονιές της Αθήνας, οι Atenistas συναντούν τα όριά τους. Στο Κολωνάκι τούς ζητούν έγγραφη άδεια, στο Κολωνάκι έχουν αισθητική και δεν δέχονται την κάθε «κοινωνία των πολιτών» να εισαγάγει τη δική της. Αντιθέτως, ο Κολωνός στερείται αισθητικής κι έτσι ένα γκράφιτι με τον Σοφοκλή και τους ήρωες των τραγωδιών του παρουσιάζεται ως παγκόσμια πρωτοπορία, οι κάτοικοι δεν θα ζήτησαν έγγραφη άδεια, θα υποδέχτηκαν τους Atenistas θεωρώντας δεδομένο ότι θα τους διδάξουν αισθητική, μπορεί και να τους βοήθησαν στο καθάρισμα και την κατασκευή του pocket park. Στον Κολωνό, οι κάτοικοι ξέρουν ότι το πολιτιστικό τους κεφάλαιο υπολείπεται κατά πολύ των εθελοντών που έχει αγκαλιάσει ο Δήμαρχός τους τοποθετώντας στη θέση της Ειδικής Συμβούλου του μία Atenista(μεταξύ άλλων, ελπίζω) για θέματα Δικαιωμάτων, Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Στο Κολωνάκι αντιθέτως το πολιτιστικό και άλλο κεφάλαιο που διαθέτουν οι κάτοικοι ξεπερνά κατά πολύ αυτό των εθελοντών της μπαντανόβουρτσας και της πολύχρωμης αισθητικής. Η παπαγαλί σκάλα που θέλει να φέρει χρώμα και χαρά στη «μουντή και γκρίζα ζωή» τους είναι ανεπιθύμητη.

Το «ατόπημα» της Μαρασλή καταδεικνύει μια σειρά από προβλήματα. Το ζήτημα που τίθεται εν προκειμένω δεν αφορά την αισθητική, αλλά την κατανομή του πολιτιστικού (και του πολιτικού) κεφαλαίου μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Αν οι κάτοικοι του Κολωνού δεν αναγνωρίζουν στον εαυτό τους (και δεν τους αναγνωρίζεται κεντρικά) το δικαίωμα να αποφασίζουν για τη γειτονιά τους και δέχονται τον πολιτιστικό παρεμβατισμό των χαρούμενων ακτιβιστών ως αναβάθμιση της δικής τους ένδειας, οι κάτοικοι του Κολωνακίου δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Το «ατόπημα» της Μαρασλή αφορά τον δημόσιο χώρο ακριβώς όπως τον αφορούν και οι παρεμβάσεις των Atenistasστον Κολωνό, στη Φυλής ή στο Παγκράτι. Παρεμβάσεις που αντιμετωπίζουν τον δημόσιο χώρο όπως το σαλονάκι του σπιτιού τους. Ως πεδίο άσκησης ενός άνωθεν εξωραϊσμού. Δεν είναι τυχαία και η επιχειρηματολογία των ίδιων και των υποστηρικτών τους: «Στην Ελλάδα φροντίζουμε τον ιδιωτικό χώρο, το σπίτι μας, την αυλή μας, αδιαφορούμε όμως για τον δημόσιο». Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι αυτό είναι αληθές, η εξομοίωση του δημόσιου με τον ιδιωτικό χώρο είναι μια πράξη που εγγράφεται στη σφαίρα του πολιτικού, και μάλιστα με αρκετά δυσάρεστες συνδηλώσεις. Οι «απολιτίκ» Atenistas, με την υποστήριξη ενός Δημάρχου που και σε άλλες περιπτώσεις παραχωρεί τις αρμοδιότητές του στην ιδιωτική πρωτοβουλία ή την οικειοποιείται ως επίδειξη έργου, στην ουσία ασκούν μια πολιτική, που στην περίπτωση της Μαρασλή αποκαλύπτεται, ακριβώς γιατί η πολιτική είναι αντιπαράθεση ιδεών, απόψεων και, κυρίως, συμφερόντων. Στο Κολωνάκι, φαίνεται να υπερισχύουν οι κάτοικοι, στον Κολωνό, οι δήθεν απολιτίκ ακτιβιστές. Όμως ο δημόσιος χώρος δεν μπορεί παρά είναι χώρος άσκησης πολιτικής με την ευρεία έννοια, δηλαδή χώρος διαλόγου, αντιπαραθέσεων, συμφωνιών και συναινέσεων. Και η παράκαμψη αυτού του διαλόγου δεν μπορεί παρά να γίνεται με όρους κυριαρχίας.

Τέλος, η δράση των Atenistas θέτει με ενδιαφέροντα τρόπο ζητήματα νομιμότητας και ανομίας. Μια προφορική άδεια από τον Δήμο γλιτώνει τους Atenistas από το αυτόφωρο, ένας Δήμαρχος που έχει κηρύξει ανένδοτο εναντίον των γκράφιτι και των αυτοδιαχειριζόμενων χώρων (χώρων που διεκδικούν ανοιχτά το πολιτικό και παρεμβαίνουν πιο οργανικά στις γειτονιές, με διάρκεια στο χρόνο και συμμετοχή των κατοίκων, όπως το Αυτοδιαχειριζόμενο Πάρκο Ναυαρίνου, το Κτήμα Δρακόπουλου, το Κτήμα Πραπόπουλου, παλιότερα η Αγορά της Κυψέλης, και πολλοί άλλοι χώροι… ανομίας ) δίνει τη δυνατότητα, παρακάμπτοντας θεσμικά όργανα σε μια ομάδα εθελοντών να κάνει γκράφιτι και να βάφει σκάλες στην πόλη, χωρίς να ρωτά κανέναν… Κι αυτό δεν είναι καθόλου απολιτίκ.

Έφη Γιαννοπούλου

πηγή: unfollow