Απεργοί και Κόκα Κόλα ερίζουν για τους καταναλωτές

«Μπράβους και μαχαιροβγάλτες επιστράτευσε η διεύθυνση της Κόκα Κόλα για να «προστατεύσει» δήθεν, το εργοστάσιο της  στην Θεσσαλονίκη, που εδώ και τρεις μήνες βρίσκεται κάτω από την άγρυπνη περιφρούρηση των απεργών που ανήκουν στο εργοστασιακό σωματείο και στο Συνδικάτο Εμφιαλωμένων Ποτών Βορ. Ελλάδος».

(Εφημερίδα ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, 15 Αυγούστου 1987)

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Το πρόσφατο ιστορικό: Τον περασμένο Ιούνιο το Σωματείο των Εργαζομένων στην Κόκα Κόλα 3 Ε ήλθε σε συμφωνία με την εταιρία και υπέγραψαν διμερή συμφωνία: κατά τα λεγόμενα των συνδικαλιστών η συμφωνία επιτεύχθηκε μετά από δέσμευση των διαπραγματευτών της πολυεθνικής, ότι έως τη λήξη του τρέχοντος έτους δε θα υπήρχαν απολύσεις – αλλά η Κόκα Κόλα με τη λήξη της θερινής περιόδου (περίοδος με υψηλή ζήτηση προϊόντων) εξαπέλυσε κύμα απολύσεων.

Η σύγκρουση: Η ανακοίνωση των απολύσεων οδήγησε σε απεργία: οδεύουμε στη συμπλήρωση ενός μήνα απεργιακών κινητοποιήσεων – το εργατικό σωματείο, υπό την κάλυψη της Ομοσπονδίας του κλάδου και του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης έχει κηρύξει μποϋκοτάζ στα προϊόντα της πολυεθνικής.

Η προπαγάνδα: Η διεύθυνση της Κόκα Κόλα φαίνεται ότι είχε προετοιμασθεί για τη σύγκρουση: εν μέσω απεργίας ραδιοφωνικοί σταθμοί της Θεσσαλονίκης διαβάζουν σχεδόν σε εικοσιτετράωρη βάση ένα κείμενο-διαφήμιση για τις κοινωνικές δράσεις της πολυεθνικής (υποθέτουμε στο πλαίσιο της … αντικειμενικής πληροφόρησης του κοινού) χωρίς να αναφέρονται στις απεργιακές κινητοποιήσεις, ενώ στον  ημερήσιο και οικονομικό τύπο πληθαίνουν τα δημοσιεύματα για το περίφημο… κοινωνικό της πρόσωπο και άλλα σχετικά – η ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης υπήρξε επιλεγμένος στόχος για τη φιλοτέχνηση του κοινωνικού profile  της συγκεκριμένης εταιρίας.

Η άλλη πλευρά της «ελεύθερης ραδιοφωνίας» των εμπορικών-ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο: εκείνο που εκπλήσσει είναι το γεγονός ότι σειρά κοινωνικών μέσων (social media) που φιλοξενούσαν κείμενά μας για διάφορα θέματα και ανάμεσά τους και αυτά για την Coca Cola έχουν διακόψει τις αναρτήσεις των δωρεάν παρεχόμενων άρθρων μας – αφήνουμε το ζήτημα στη διακριτική κρίση του καθενός, που μπορεί να φανταστεί και να υποθέσει ότι θέλει (όσοι ενδιαφέρονται για τους παλαιότερους τίτλους με θέμα την Coca Cola μπορούν να τους ζητήσουν μέσω e-mail, οι τίτλοι αναφέρονται και στο τέλος του αναρτημένου στο Διαδίκτυο άρθρου, Όμηρος Ταχμαζίδης, H Coca Cola  θέλει τη Θεσσαλονίκη αποικία… κατανάλωσης).

Η εμπειρία και το σχέδιο: Η χειμερινή περίοδος βοηθάει την πολυεθνική εταιρία και τους σχεδιασμούς των στελεχών της: οι όποιες απώλειες κερδών από την απεργία των εργαζομένων θα είναι μικρότερη εφόσον ο αγώνας τους εξελίσσεται σε περίοδο χαμηλής ζήτησης – ο ορίζοντας σχεδιασμού είναι προφανώς η περίοδος των Χριστουγέννων.

Το χειμώνα που μας πέρασε η πρόκληση σύγκρουσης από την απεργία και η απεργία που ακολούθησε συνέπεσαν με τις κινητοποιήσεις των αγροτών, αυτό είχε  ως συνέπεια την αδυναμία ενεργοποίησης απεργοσπαστικού μηχανισμού λόγω των κινητοποιήσεων και του φόβου κατάληψης των εθνικών οδών: και παλαιότερα τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στην Κούλα ήταν κατειλημμένα από αγρότες των Σερρών, τα Τέμπη ήταν κλεισμένα από τους αγρότες της Θεσσαλίας – έτσι δεν μπορούσαν να εισαχθούν προϊόντα από την Βουλγαρία, ούτε να μεταφερθούν από την νότια Ελλάδα, από το Σχηματάρι της Βοιωτίας. [ Σε παλαιότερες απεργιακές κινητοποιήσεις η Coca Cola ενίσχυσε τις εισαγωγές της από την Βουλγαρία].

Τώρα η Coca Cola επίσπευσε την αναμέτρηση με τους εργαζόμενους και προκάλεσε την απεργία τρεις μήνες πριν τα Χριστούγεννα: η πρακτική ώθησης σε πρόωρη απεργία είναι παλαιά – έχει επιχειρηθεί στο παρελθόν σε προσπάθειες που έκανε η πολυεθνική εταιρία να διαλύσει τα συνδικάτα στα εργοστάσιά της, κάτι που πέτυχε κάποια στιγμή στην Αθήνα.

Η προσπάθεια της πολυεθνικής να ισοπεδώσει το σ.κ. στο χώρο του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης κορυφώθηκε στην σύγκρουση του 1987, όταν πάλι μετά από απολύσεις, οι εργαζόμενοι απάντησαν με απεργία που διήρκεσε 114 ημέρες: η μεγαλύτερη ή μια από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια απεργίες στην ιστορία του εργατικού κινήματος μεταπολιτευτικά – η νίκη των απεργών εδραίωσε  τη θέση των συνδικάτων του χώρου με αποτέλεσμα μετά από κάποια χρόνια να ξεφύγουν οι εργαζόμενοι οριστικά από τον έλεγχο της εργοδοσίας.

Η τακτική: Γιατί επιλέγει η Coca Cola τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να συγκρουστεί με τα ισχυρά σωματεία του κλάδου των Εμφιαλωμένων Ποτών; Όταν ρωτάει κανείς τους απεργούς του 1987 (σήμερα όλοι τους συνταξιούχοι)  για το ζήτημα του timing των απεργιακών συγκρούσεων που επιλέγει να προκαλέσει η πολυεθνική εταιρία αναφέρουν ένα όνομα: Βασιλάτος – και πιο συγκεκριμένα αναφέρονται στο «έγγραφο Βασιλάτου».

Οι απόψεις «Βασιλάτου» – πρόκειται για στέλεχος της πολυεθνικής στη δεκαετία του 1980 – διατυπώθηκαν αμέσως μετά τις πρώτες νικηφόρες απεργίες των συνδικάτων και την εδραίωσή τους στο χώρο της Κόκα Κόλα: η πολυεθνική αναζητούσε εναγωνίως τρόπους να υποτάξει τους εργαζόμενους που είχαν πάρει το πάνω χέρι και περιόριζαν το περίφημο διευθυντικό δικαίωμα–  σε πρακτικά του σωματείου διαβάζουμε το εξής εντυπωσιακό για την ενίσχυση της θέσης των συνδικάτων: «Πρόσφατα στείλαμε εξώδικη διαμαρτυρία στην επιχείρηση Κόκα Κόλα για απρεπή συμπεριφορά προϊσταμένου σ΄ ένα από τα μέλη μας. Κάναμε συστάσεις να συμμορφωθούν αυτοί οι κύριοι προϊστάμενοι γιατί θα έχουμε κακά ξεμπερδέματα» [πρακτικά Δ.Σ. του σωματείου 12/5/1983]

Οι απόψεις «Βασιλάτου» και η πολιτική καθυπόταξης των συνδικάτων παίρνει άλλα χαρακτηριστικά μετά την ενδυνάμωση του σ.κ. του χώρου: το «έγγραφο Βασιλάτου» (ΑΠ 10449/7-12-84) φέρει το χαρακτηρισμό «εμπιστευτικό» και απευθύνεται στο διευθυντικό στέλεχος Κ.Ν.Αραμπατζή και κοινοποιείται στα διευθυντικά στελέχη της πολυεθνικής εταιρίας Λ. Κόμη, Δ. Νικολάου και Δ. Σαραφίδη – και περιγράφει τους τρόπους που είχε στη διάθεσή της η εταιρία για να οδηγήσει «στην φυσιολογική φθορά του κλάδου» των Εμφιαλωμένων Ποτών – η πολιτική αυτή εφαρμόσθηκε τα επόμενα χρόνια και είχε αποτελέσματα στην Πάτρα και την Αθήνα (κάτι που επικαλούνται σήμερα τα στελέχη της πολυεθνικής ως επιχείρημα απέναντι στις αιτιάσεις των απεργών της Θεσσαλονίκης: «σε όλη την Ελλάδα έτσι λειτουργούμε»).

Το timing: Μένω στο σημείο εκείνο του «εγγράφου Βασιλάτου», που αφορά στο timing  της εξώθησης των εργαζομένων σε απεργιακές κινητοποιήσεις, για να εξασθενήσουν τα συνδικάτα και μετά η εταιρία ανενόχλητη να εφαρμόσει τα μακροπρόθεσμα σχέδιά της: «Να προκαλέσουμε μια μακροχρόνια απεργία – όχι απεργία για την απεργία – και στο διάστημα της απεργίας να είμαστε προετοιμασμένοι και να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των οικονομικών προγραμμάτων μας σαν μόνη λύση για την επιβίωσή [SIC!] μας. ΔΗΛΑΔΗ: κατά τη διάρκεια των απεργιακών κινητοποιήσεων εμείς προχωράμε στη δημιουργία εργολαβιών με ιδιώτες (…) δίνοντας τους συγκεκριμένους δρομολόγια π.χ. Κέντρο Αθήνας που και  τώρα υπάρχει πρόβλημα ( μπλε ζώνη) κ.τ.λ.

Η πώληση στις περιοχές των εργολάβων θα γίνεται με προπωλητές της 3 Ε και με προκαθορισμένα δρομολόγια (οι παραγγελίες θα δίνονται κάθε μεσημέρι στους εργολάβους).

Βέβαια θα πρέπει να προβλέψουμε την τροφοδότηση των εργολάβων είτε με το άνοιγμα του εργοστασίου Αθηνών, επικαλούμενοι τον νόμο είτε από τα εργοστάσια επαρχίας και τους εμφιαλωτές.

Όλα τα παραπάνω πρέπει να γίνουν τώρα που είναι εποχή χαμηλής ζήτησης [sic!] και που έχουμε τον χρόνο μπροστά μας να αντιμετωπίσουμε το θέμα δυναμικά ωθώντας τους στην απεργία, πριν κατέβουν οι ίδιοι για την διαπραγμάτευση των οικονομικών τους αιτημάτων, που έτσι και αλλιώς, θα το αντιμετωπίσουμε με απεργία.

Όλα αυτά επαναλαμβάνω ΤΩΡΑ διότι αφενός μεν το χειμώνα (Ιανουάριος – Φεβρουάριος – Μάρτιος) μπορούμε να κρατήσουμε την αγορά και αφετέρου να τους αποδυναμώσουμε οικονομικά και ψυχολογικά [sic!!!] ούτως ώστε τον Απρίλη να επιστρέψουν «άνευ όρων» στην εργασία τους» -  από την πρώτη ανάγνωσή του αυτό το έγγραφο καταδεικνύει με καταλυτικό τρόπο το είδος των μεθοδεύσεων που μηχανεύονται τα στελέχη της πολυεθνικής για να συντρίψουν τους εργαζόμενους και τα συνδικάτα τους.

Μπράβοι απεργοσπάστες: Στη μεγάλη απεργία του 1987 η πολυεθνική Coca Cola 3 E χρησιμοποίησε και απεργοσπαστικό μηχανισμό, που τον αποτελέσουν άτομα του αθηναϊκού υποκόσμου, μπράβοι της νύχτας και πορτιέρηδες, οι οποίοι μεταφέρθηκαν ειδικά από την Αθήνα για να «σπάσουν» την απεργία των εργαζομένων: μια επιστημονική προσέγγιση της σύγκρουσης και του χαρακτήρα της κάμνει ο πολιτικός επιστήμονας Νίκος Μαραντζίδης, σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία, στο βιβλίο του «Οργάνωση και συλλογική δράση: το συνδικάτο πωλητών οδηγών και βοηθών εμφιαλωμένων ποτών Βόρειας Ελλάδας (μια κοινωνιολογική προσέγγιση)» [εκδ. Αφων Κυριακίδη Α.Ε. Θεσσαλονίκη 1995] – η εφημερίδα «Σοσιαλιστική Αλλαγή» σημειώνει σχετικά με τον απεργοσπαστικό μηχανισμό της Coca Cola: «Μπράβους και μαχαιροβγάλτες επιστράτευσε η διεύθυνση της Κόκα Κόλα για να «προστατεύσει», δήθεν, το εργοστάσιο της στην Θεσσαλονίκη, που εδώ και τρεις μήνες, βρίσκεται κάτω από την άγρυπνη περιφρούρηση των απεργών που ανήκουν στο εργοστασιακό σωματείο και στο Συνδικάτο Εμφιαλωμένων Ποτών Βόρ. Ελλάδας». [εφημερίδα Σοσιαλιστική Αλλαγή, 15 Αυγούστου 1987]

Η φάρσα επαναλαμβάνεται ως «ιστορία»: Το 1987 η Κόκα Κόλα δεν κατόρθωσε να νικήσει τους απεργούς: οι διαφορές με την απεργία εκείνης της περιόδου  είναι σημαντικές, αλλά και οι ομοιότητες στην πρακτική καταπληκτικές – δεν αναφέρομαι μόνο στην επιλογή του timing εξώθησης σε απεργία (σύμφωνα με τη λογική Βασιλάτου), αναφέρομαι και στον κυνικό τρόπο με τον οποίο παρεμβαίνει το στελεχικό δυναμικό της πολυεθνικής στη συνδικαλιστική δράση, όπως επίσης και στη στρατηγική της μεταφοράς της έντασης μέσα στην εργατική οικογένεια και στην αναίτια κινητοποίηση των μηχανισμών του κράτους (κάτι που κοστίζει χιλιάδες ευρώ στην τσέπη του φορολογούμενου) και φυσικά στη χρησιμοποίηση ενός τεράστιου μηχανισμού δημόσιας προπαγάνδισης της πολιτικής της.

Οι απολυμένοι απεργοί: Οι απεργοί από την πλευρά τους επενδύουν στην αλληλεγγύη του καταναλωτικού κοινού: «ούτε γουλιά Κόκα Κόλα» ήταν ένα από τα συνθήματα στην απεργία του 1987 – τώρα οι απολυμένοι απεργοί είναι ακόμη πιο επινοητικοί και οι σχεδιαστές της πολιτικής της πολυεθνικής θα πρέπει να «ξοδέψουν» περισσότερο μυαλό, περισσότερο χρόνο και συσκέψεις και φυσικά κάτι περισσότερο από τα υπόλοιπα… γνωστά που χρησιμοποιούνται για να «πείσουν» σε τέτοιες περιπτώσεις.

Μια παρασυνέπεια της απεργίας των απολυμένων της Θεσσαλονίκης είναι ότι αρκετοί τρίτοι έχουν αποκομίσει τεράστια οφέλη από τον αγώνα τους: ιδιοκτήτες ραδιοφωνικών σταθμών, δημοσιογράφοι, τυπογράφοι κλπ. - προς Θεού δεν υποστηρίζουμε ότι «λαδώθηκαν», αλλά απλώς ότι βρήκαν ένα αντικείμενο ενημέρωσης και δραστηριότητας που αυξάνει τις ακροαματικότητες και τα… κέρδη τους.  

«Μποϋκοταζ: ούτε γουλιά Κόκα Κόλα μέχρι να ανακληθούν οι απολύσεις και να ανοίξει το εργοστάσιο», είναι ο κύριος τίτλος της εφημερίδας της Ομοσπονδίας του κλάδου των Εμφιαλωμένων Ποτών: οι απεργοί περιμένουν την αλληλεγγύη του καταναλωτικού κοινού σε όλη την Ελλάδα για να κάμψουν την αδιαλλαξία της πολυεθνικής – τα πρώτα στοιχεία από την αγορά της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικά για αυτούς, από την άλλη υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η πολυεθνική κινείται ήδη για τη δημιουργία απεργοσπαστικού μηχανισμού. Η Θεσσαλονίκη αναμένεται να ζήσει μέρες του… 1987!

Στο μεταξύ η μάχη για την εύνοια των καταναλωτών συνεχίζεται δριμύτερη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στους δρόμους (αφίσες, φέιγ βολάν κλπ) με την κάθε πλευρά να διεκδικεί το καταναλωτικό κοινό με τη δική της επικοινωνιακή στρατηγική… ο πολυεθνικός γίγαντας με τον πακτωλό χρημάτων και την παρεμβατική ισχύ του στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας ενάντια στη μαχητική απελπισία και την αποφασιστικότητα των απολυμένων απεργών και των οικογενειών τους.