Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πια εδώ

Η σημαίνουσα διαφορά του με τα κόμματα της Δεξιάς και του Κέντρου ήταν ότι το ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν να μη θεωρεί την εξουσία αυτοσκοπό αλλά μέσο για τη βελτίωση της ζωής «των από κάτω». Ακριβώς όταν αναιρέθηκε αυτή η εντύπωση, κατέρρευσε.

Οι επέτειοι δίνουν συνήθως την ευκαιρία για απολογισμούς καθώς και για σχεδιασμούς του μέλλοντος. 

Στην περίπτωση των σαραντάχρονων του ΠΑΣΟΚ, το δεύτερο, δηλαδή ο σχεδιασμός του μέλλοντος, μάλλον είναι άτοπο. Η πολιτική απαξίωση και η εκλογική κατάρρευση του άλλοτε κραταιού κόμματος το έχουν οδηγήσει σε ένα τέλμα από το οποίο όλα δείχνουν ότι δεν μπορεί να βγει. Τα ευτράπελα (όσο και εξωφρενικά), που συνέβησαν στην εκδήλωση του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου, δεν αφήνουν αμφιβολία ότι τα εναναπομείναντα στελέχη του ΠΑΣΟΚ έχουν απολέσει κάθε έννοια συλλογικότητας. Δεν είναι παρά μια ευκαιριακή συμπόρευση, της οποίας η νομή ενός (μικρού πλέον) κομματιού της εξουσίας αποτελεί το μόνο συνδετικό κρίκο.

Το ΠΑΣΟΚ-καρικατούρα του Βενιζέλου μοιάζει με θλιβερή σκιά του κόμματος που κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της Μεταπολίτευση κι έβαλε τη σφραγίδα του στην πορεία της Ελλάδας τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αν και η συνήθης ερμηνεία αποδίδει τις αλλεπάλληλες εκλογικές επιτυχίες τού ΠΑΣΟΚ στο «χάρισμα» του Ανδρέα Παπανδρέου, τα πράγματα είναι (ως συνήθως) πιο περίπλοκα.

Το ΠΑΣΟΚ μπόρεσε να κάνει τα πρώτα μεγάλα βήματά του χάρη σε μια ορθή ερμηνεία της ριζοσπαστικής έκρηξης της Μεταπολίτευσης, κατανοώντας δηλαδή ότι ήταν πια ώριμο κοινωνικά το αίτημα για μεγάλες τομές στην πολιτική ζωή. Τομές που είχαν να κάνουν με το τέλος του μετεμφυλιοπολεμικού κράτους, την κοινωνική δικαιοσύνη και την απαγκίστρωση από την αμερικάνικη επικυριαρχία.

Η σταθεροποίησή του, όμως, καθώς και τα επόμενα άλματα προς την κυβέρνηση οφείλονται περισσότερο στους δεσμούς που συγκρότησε με την κοινωνία, μέσα από έναν πολύ ισχυρό κομματικό μηχανισμό (ο απόηχος του έγινε αισθητός στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές), καθώς και με την ηγεμονική παρουσία του στα συνδικάτα. Ο βασικός λόγος της επιτυχίας του ΠΑΣΟΚ ήταν ότι έγινε το μεγάλο κόμμα «των από κάτω» στην εποχή που αυτοί διεκδικούν με ορμητικότητα την είσοδό τους στο πολιτικό προσκήνιο.

Η σημαίνουσα διαφορά του με τα κόμματα της Δεξιάς και του Κέντρου ήταν ότι το ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν να μη θεωρεί την εξουσία αυτοσκοπό αλλά μέσο για τη βελτίωση της ζωής «των από κάτω». Ακριβώς, όταν αναιρέθηκε αυτή η εντύπωση, κατέρρευσε. Η κατάρρευση έγινε ακόμα πιο οδυνηρή, γιατί όχι μόνο του χρεωνόταν ότι είχε εξελιχθεί σε έναν μηχανισμό με ακόρεστη δίψα για εξουσία που υπηρετούσε τα συμφέροντα των πλουσίων, αλλά γιατί του προσαπτόταν επίσης το χείριστο είδος υποκρισίας. Το ΠΑΣΟΚ πήρε τα πιο σκληρά αντιλαϊκά μέτρα (με αποκορύφωμα το Μνημόνιο) επικαλούμενο σταθερά αριστερές ιδεολογικές αρχές. Κατά συνέπεια, δεν εκπλήσσει ούτε ότι έχει καταστεί συνώνυμο του πολιτικού αμοραλισμού, ούτε ότι από το Μνημόνιο εισέπραξε μεγαλύτερη φθορά από την εξίσου μνημονιακή Νέα Δημοκρατία -η οποία έτσι κι αλλιώς θεωρούταν το κόμμα της άρχουσας τάξης.

Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πια εδώ. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να είναι. Το αίτημα, όμως, για μια πολιτική που δεν θα θεωρεί την εξουσία αυτοσκοπό, αλλά θα έχει ως προτεραιότητα τις ζωές των «από κάτω» είναι πάντα επίκαιρο. Για την ακρίβεια, αποτελεί το κεντρικό ζήτημα που καθορίζει την πολιτική ζωή στη μνημονιακή περίοδο.

leftist

left.gr