Έκθεση-κόλαφος του ΔΝΤ: Παγίωση της λιτότητας με ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ

Νέες μειώσεις σε μισθούς, συντάξεις, αλλά και στον κατώτατο μισθό με μείωση των ωριμάνσεων, ομαδικές απολύσεις και περαιτέρω ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων είναι κάποια μόνο από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην έκθεση του ΔΝΤ και αποδεικνύουν την καθιέρωση του μνημονίου ως καθεστώτος 

Παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό, στα εργασιακά, αλλαγές στο μισθολόγιο του Δημοσίου, διατήρηση φόρων και αναθεώρηση του ΦΠΑ αποκαλύπτει μεταξύ άλλων η έκθεση αξιολόγησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την Ελλάδα που δόθηκε σήμερα Τρίτη στη δημοσιότητα.

Η έκθεση περιγράφει την ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων ύψους 5,7 δισ. ευρώ προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό της διετίας 2015-2016, ενώ αποκαλύπτει πως το ελληνικό πρόγραμμα θα παρουσιάσει μετά τον Μάιο του 2015 χρηματοδοτικό κενό ύψους 12,6 δισ. ευρώ.

Αυστηρή στάση κρατά το ΔΝΤ στο θέμα των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών τις οποίες τοποθετεί ακόμη και 6 δισ. ευρώ υψηλότερα (στο ακραίο σενάριο) σε σχέση με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το Ταμείο διαπιστώνει κόπωση των ελληνικών Αρχών στη εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής, ενώ στέκεται στη σημασία της δέσμευσης της ζώνης του ευρώ να στηρίξει την Ελλάδα, παρέχοντας πρόσθετη χρηματοδότηση και περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους. 

Το ΔΝΤ εκτιμά πως η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 0,6% του ΑΕΠ φέτος, μετά από έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης και με ρυθμό 2,9% του ΑΕΠ το 2015. Συγκεκριμένα, αναγνωρίζει πως η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι στην αρχή ενός ενάρετου κύκλου, κάτι που όπως τονίζει αντανακλά πάνω απ' όλα την αποφασιστικότητα που επέδειξε η κυβέρνηση, η οποία έβγαλε προς το παρόν από το τραπέζι το κίνδυνο του Grexit.

Το Ταμείο εμφανίζεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για το γεγονός ότι οι εξαγωγές έχουν αποτύχει να αποτελέσουν ισχυρή κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, σε αντίθεση με άλλες χώρες της ευρώ- περιφέρειας, κάτι που όπως υποστηρίζει καταδεικνύει ότι «οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι ακόμη πολύ μακριά από την κρίσιμη μάζα που απαιτείται για να επιτευχθεί μια πιο διατηρήσιμη βελτίωση του αισθήματος των επενδυτών».

Νέα μέτρα 7,7 δισ. ευρώ στην τετραετία

Το Ταμείο επισημαίνει πως απαιτούνται επιπλέον μέτρα για να κλείσει το κενό της διετίας 2015-2016 και να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι μεσοπρόθεσμοι στόχοι για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους.

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις του προσωπικού του Ταμείου καταδεικνύουν ένα κενό της τάξης του 1% του ΑΕΠ το 2015 σε σχέση με το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ, ενώ κενό αναμένεται και το 2016 ακόμη και εάν ληφθούν μόνιμης φύσης μέτρα. Αθροιστικά την τετραετία 2014-2017 το δημοσιονομικό κενό τοποθετείται στα 7,7 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με την έκθεση η πορεία προσαρμογής για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος της Ελλάδας θα πρέπει να αποσκοπεί στην επίτευξη γενικών πρωτογενών πλεονασμάτων τουλάχιστον 2,75 δισ. ευρώ (1,5% του ΑΕΠ) το 2014, 5,65 δισ. ευρώ (3% του ΑΕΠ) το 2015 και 8,9 δισ. ευρώ (4,5% του ΑΕΠ) το 2016. Οι δε στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα συνεπάγονται συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα 2,9% του ΑΕΠ το 2014, 2,1% του ΑΕΠ το 2015 και 0,7% του ΑΕΠ το 2016.

«Οι σημερινές προβλέψεις υποδεικνύουν την ύπαρξη δημοσιονομικού ελλείμματος για το 2015, το οποίο οι (ελληνικές) αρχές προτίθενται να κλείσουν, σε πρώτο βαθμό, μέσω της επέκτασης μέτρων που εκπνέουν, περιλαμβανομένης της εισφοράς αλληλεγγύης», αναφέρεται στην έκθεση και υπογραμμίζεται πως κυβέρνηση και τρόικα θα εξετάσουν μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου εκ νέου το δημοσιονομικό κενό του 2015. Τότε θα διαφανεί και το εάν και κατά πόσον οι δημοσιονομικοί στόχοι επιτυγχάνονται, αλλά και το εάν υπάρχει η δυνατότητα μείωσης των φορολογικών συντελεστών. 

Χρηματοδοτικό κενό 12,6 δισ. ευρώ

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπογραμμίζει πολλαπλώς στην έκθεσή του τη συνεχιζόμενη δέσμευση των κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ να στηρίξουν την Ελλάδα, παρέχοντας πρόσθετη χρηματοδότηση και περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους.

Το ΔΝΤ σημειώνει πως το ελληνικό πρόγραμμα είναι επαρκώς χρηματοδοτημένο για τους επόμενους 12 μήνες (Μάιος 2015). Και ότι καθώς απομένουν 1,9 δισ. ευρώ ως δεσμευμένη χρηματοδότηση από τους ευρωπαίους εταίρους, οι ελληνικές αρχές έχουν κινητοποιηθεί προκειμένου να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές για να καλύψουν μελλοντικές χρηματοδοτικές ανάγκες.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τοποθετεί στα 12,6 δισ. ευρώ το χρηματοδοτικό κενό του ελληνικού προγράμματος μετά τον Μάιο του 2015. Αν και το Ταμείο αναφέρει πως οι ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδος προβλέπεται να μειωθούν από το 23% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, στο 6% του ΑΕΠ μέχρι το 2022, ως αποτέλεσμα του ευνοϊκού προφίλ ωρίμανσης του ελληνικού χρέους και των προβλεπόμενων υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, ωστόσο σημειώνει πως η Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει να στηρίζεται κατά κύριο λόγο στη δημόσια χρηματοδότηση με ευνοϊκά επιτόκια και διάρκειες.

Για τα επίπεδα του χρέους το ΔΝΤ αναφέρει πως αφού κορυφωθεί στο περίπου 174% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, το χρέος αναμένεται να μειωθεί στο 128% του ΑΕΠ το 2020 και στο 117% του ΑΕΠ το 2022, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα ενδεχόμενα επιπλέον μέτρα ανακούφισης από τους Ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδας.

Αυτή η ταχεία μείωση του χρέους θα στηριχθεί σε πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 4% του ΑΕΠ, καθώς και στους σχετικά υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. «Η βιωσιμότητα (του χρέους) εξακολουθεί να υπόκεινται σε αξιοσημείωτους καθοδικούς κινδύνους, ιδίως, σε δημοσιονομικές αστοχίες, καθυστερήσεις στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, στην αργή αύξηση της ανταγωνιστικότητας, και στον υψηλότερο από το αναμενόμενο αποπληθωρισμό», υπογραμμίζει το ΔΝΤ.

Για τις αποκρατικοποιήσεις η έκθεση του ΔΝΤ αναφέρει πως ο στόχος εσόδων για το 2014 έχει μειωθεί από τα 2,7 δισ. ευρώ στα 1,5 δισ. ευρώ και ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης αναμένεται να ανακτηθεί το διάστημα 2015-2016. Για τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις έως το 2022 το Ταμείο τα προσδιορίζει πλέον στα 22,4 δισ. ευρώ.

Από την έκθεση προκύπτει πως  αξιολόγηση που θα ξεκινήσει στα τέλη του Αυγούστου συνδέεται με δόση ύψους 3,5 δισ. ευρώ, ενώ και η αξιολόγηση του Νοεμβρίου συνδέεται με δόση αντίστοιχου ύψους (3,5 δισ. ευρώ).

Η «κόπωση» προσαρμογής
 

Το ΔΝΤ σημειώνει στην έκθεσή του πως η κόπωση στην προσαρμογή είναι πλέον εμφανής κάτι που αποδεικνύεται, όπως αναφέρει, από τις πρωτοβουλίες για το «κοινωνικό μέρισμα» και τις δηλώσεις τύπου «όχι νέα μέτρα». Σύμφωνα με το Ταμείο η συγκεκριμένη στάση της πολιτικής ηγεσίας δείχνει ότι όσο προχωρά το πρόγραμμα η πολιτική δέσμευση για την στρατηγική του χρέους θα δοκιμαστεί σοβαρά.

«Η στρατηγική αυτή δεν αφήνει κανένα περιθώριο για οποιαδήποτε αξιοσημείωτη αύξηση σε μισθούς και συντάξεις από τα σημερινά επίπεδα για την περίοδο μέχρι τις εθνικές εκλογές του 2016», σημειώνεται στην έκθεση. Προστίθεται δε, πως ενώ υπάρχουν «επιτέλους» σημάδια βελτίωσης της φορολογικής διοίκησης, η πρόοδος εξακολουθεί να απογοητεύει και αυτή η πρόκληση εξακολουθεί να αποτελεί ένα κρίσιμο κίνδυνο για το πρόγραμμα.

Για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις το ΔΝΤ αναφέρει πως προχωρούν, αν και με άνισο τρόπο. Ενδεικτικά για τις αλλαγές στην αγορά εργασίας υπογραμμίζει πως καθυστέρησαν, αλλά και ότι είναι ζωτικής σημασίας στο πλαίσιο της επόμενης αναθεώρησης του προγράμματος να αρθούν οι περιορισμοί σχετικά με τις ομαδικές απολύσεις, κάτι που όπως υποστηρίζει θα βελτιώσει σημαντικά το επενδυτικό κλίμα.

Στην έκθεση σημειώνεται πως οι ελληνικές αρχές θα επανεξετάσουν την ανάγκη για περαιτέρω μεταρρύθμιση των συντάξεων για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά του ασφαλιστικού συστήματος. Όπως σημειώνεται, οι ασφαλιστικές δαπάνες στην Ελλάδα ανέρχονται στο 17% του ΑΕΠ και συγκαταλέγονται μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ. Το ΔΝΤ σημειώνει πως η σύνδεση μεταξύ εισφορών και οφέλους είναι «αδύναμη», ενώ το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι κατακερματισμένο με τους κανόνες παροχών να διαφέρουν σημαντικά ανά ταμείο, κάτι που ισχύει ειδικά στον ΟΑΕΕ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προαναγγέλλει νέες αλλαγές στον κατώτατο μισθό με μείωση των ωριμάνσεων. Συγκεκριμένα, αναφέρει πως θα πρέπει να αλλάξει το καθεστώς των μισθολογικών ωριμάνσεων για τους μακροχρόνια ανέργους, ώστε να έχουν οι επιχειρήσεις κίνητρο για προσλήψεις από ανέργους αυτής της κατηγορίας.

Πρόκειται ουσιαστικά για τα επιδόματα που προκύπτουν από την πρόοδο του χρόνου εργασίας, όπως το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας. Το ΔΝΤ αναφέρει πως τα εν λόγω επιδόματα θα πρέπει να περικοπούν κατά 50% στις περιπτώσεις μακροχρόνια ανέργων εργαζομένων (σημειώνεται πως σύμφωνα με τον ν. 4046/2012, οι μισθολογικές ωριμάνσεις έχουν ανασταλεί έως ότου το ποσοστό της ανεργίας να διαμορφωθεί σε επίπεδα κάτω του 10%).

Προειδοποιήσεις για τις τράπεζες

Το ΔΝΤ ξεκαθαρίζει πως οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών θα επανεξεταστούν στο πλαίσιο της επικείμενης αξιολόγησης και ότι στο ενδιάμεσο διάστημα οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευθεί να εντείνουν την εποπτεία και τη διατήρηση του αποθεματικού του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Το Ταμείο υποστηρίζει πως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν σήμερα μια «σοβαρή απειλή» για την ικανότητα των ελληνικών τραπεζών να στηρίξουν την ανάκαμψη. Το Ταμείο επιμένει πως τα τεστ της Τράπεζας της Ελλάδος υιοθέτησαν «αισιόδοξες παραδοχές» σχετικά με την ικανότητα των τραπεζών να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκύπτουν από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Σχετικά αναφέρει πως στα αποτελέσματα του τεστ κόπωσης, της Τράπεζας της Ελλάδα οι εκτιμώμενες ανάγκες κεφαλαίου προσδιορίζονται στα 6,4 δισ. ευρώ σύμφωνα με το βασικό σενάριο και στα 9,4 δισ. ευρώ σε σχέση με το δυσμενές σενάριο. Ωστόσο, το ΔΝΤ διατυπώνει ενστάσεις επί της μεθοδολογίας της Τράπεζας της Ελλάδα λέγοντας πως κατά τις δικές τους παραδοχές τόσο η αθέτηση των υποχρεώσεων των δανειοληπτών, όσο και το πιθανώς δυσμενέστερο μακροοικονομικό σενάριο θα μπορούσαν να γεννήσουν επιπρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες άνω των 6 δισ. ευρώ για τις ελληνικές τράπεζες.

Το ΔΝΤ ξεκαθαρίζει πως «δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη σταθερότητα» του τραπεζικού συστήματος, ωστόσο προειδοποιεί ότι οι κεφαλαιακοί περιορισμοί θα αναγκάσουν τις τράπεζες σε παρατεταμένη απομόχλευση, με συνακόλουθο κίνδυνο για την οικονομία. Κατά την άποψη του ΔΝΤ, «είναι σημαντικό οι ρυθμιστικές αρχές να μην διστάσουν να αναγκάσουν τις τράπεζες να αναγνωρίσουν τις απώλειες με βάση πιο ρεαλιστικές παραδοχές».

Τα διαρθρωτικά ορόσημα

Η έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται και στα νέα «διαρθρωτικά ορόσημα» που θα πρέπει να υλοποιήσει η κυβέρνηση έως το Μάρτιο του 2015.

Συγκεκριμένα, αρχής γενόμενης από τα τέλη Μαΐου 2014 η κυβέρνηση πρέπει να εισαγάγει νέο κώδικα συμπεριφοράς για τις τράπεζες, να θεσπίσει αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Ιούνιος 2014), να ενσωματώσει τις συστάσεις της μελέτης του ΟΟΣΑ για το διοικητικό φορτίο (Σεπτέμβριος 2014), να θεσπίσει νομοθεσία για τη φορολόγηση των συλλογικών επενδυτικών οχημάτων  (Σεπτέμβριος 2014), να διευρύνει τον ορισμό της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής (Σεπτέμβριος 2014), να ευθυγραμμίσει το μη μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ (Σεπτέμβριος 2014).

Στα νέα «διαρθρωτικά ορόσημα» περιλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του ΦΠΑ, ο εξορθολογισμός των συντελεστών του φόρου και η απλούστευση στη διαχείρισή του (Οκτώβριος 2014). Ακόμη, τον ίδιο μήνα θα υπάρξουν αλλαγές στο μισθολόγιο του Δημοσίου που θα εφαρμοσθούν από την 1η Ιανουαρίου 2015, ενώ θα υπάρξουν αλλαγές και στους δημοσιονομικούς κανόνες.

Έως τον Οκτώβριο η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει ενισχύσει το πλαίσιο για την προσωπική και εταιρική αφερεγγυότητα, να έχει θεσπίσει νομοθεσία για την ευθυγράμμιση του πλαισίου για τις ομαδικές απολύσεις με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ , αλλά και να έχει ψηφίσει μέτρα που θα εναρμονίσουν το πλαίσιο βιομηχανικών ενεργειών της Ελλάδας με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό.

Το Νοέμβριο η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει υιοθετήσει πακέτο μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος με βάση τις αναλογιστικές μελέτες που θα ολοκληρωθούν το Σεπτέμβριο (στο επίκεντρο θα βρεθούν κύριες συντάξεις, επικουρικές και εφάπαξ). Τον ίδιο μήνα θα πρέπει να έχουν αντιμετωπισθεί όλα τα θέματα που έχουν προσδιορισθεί από την έκθεση του ΟΟΣΑ σχετικά με τα εμπόδια στον ανταγωνισμό, στο χονδρικό εμπόριο, στις κατασκευές, στις τηλεπικοινωνίες και στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

Τέλος, το Δεκέμβριο θα πρέπει να έχει ψηφισθεί όλη η δευτερογενής νομοθεσία σχετικά με την αδειοδότηση των επενδύσεων και μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2015 θα πρέπει να έχει αναθεωρηθεί η διαδικασία παρακολούθησης των Δημόσιων Λογαριασμών.

Με πληροφορίες από το in.gr και το ρεπορτάζ του Θανάση Κουκάκη

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση του ΔΝΤ, εδώ (αγγλικά)

Διαβάστε ακόμα: Ε. Τσακαλώτος: Στόχος κυβέρνησης και ΔΝΤ να καθιερωθεί το Μνημόνιο ως καθεστώς στην ελληνική κοινωνία // Γ. Σταθάκης: "Η έκθεση του ΔΝΤ υπενθυμίζει ότι το μνημόνιο δεν τελειώνει ούτε το 2016" // Γ. Μηλιός: "Η έκθεση του ΔΝΤ αποδεικνύει ότι το πολιτικό δίλημμα είναι λιτότητα ή αναδιανομή" 

left.gr