Η εποχή των επαναστάσεων έρχεται και πάλι στο προσκήνιο

Του Β. Φιοραβάντε

Παρά τη σύγχρονη παρατεταμένη κρίση, ίσως και εξαιτίας της, ζούμε την ιστορική αδυναμία του υποκειμένου. Παρ' όλα αυτά, πρέπει οπωσδήποτε να αντιστρέψουμε αυτήν την κατάσταση, το σημερινό γενικότερο κλίμα απογοήτευσης και ηττοπάθειας.





Υπό τη Σοϊμπλεϊκή καταχνιά, μεταξύ «Φλωμπέρ» και Αγκάμπεν, συνδιαλέγομαι περίλυπος με τον Γκούντυ Άλεν: "Irrational Man" («Ανορθόλογος Άνθρωπος»). [Πρβ. «Η τέχνη για την τέχνη», στη συνέχεια του Μπέκετ και του Αντόρνο.]
 

 Με άλλα λόγια, πρέπει οπωσδήποτε να αντιστρέψουμε την τάση, να αναδομήσουμε το μοντέλο, να ανασυγκροτήσουμε κριτικά το σύγχρονο αλλοτριωμένο και πραγμοποιημένο ολικά κοινωνικό είναι. Να ανατρέψουμε την παγκοσμιοποιημένη νέα κοινωνική τάξη πραγμάτων μέσα από την ανάπτυξη πολύμορφων κινημάτων.
Η δημιουργική καταστροφή, κατά τον Σουμπέτερ, που δημιουργεί η κρίση, πρέπει να αποτελέσει την προϋπόθεση και την αφετηρία για τη ριζική αλλαγή παραδείγματος. Η καταστροφή, όμως, συνεχίζεται, η κοινωνία ακολουθεί παθητικά, παραδομένη στην καθοδική πορεία της προς την καταστροφή. Η κλίκα Σόιμπλε είχε σχεδιάσει και τελικά επέβαλε την ολική καταστροφή της χώρας μας, αλλά φαίνεται ότι έχει σχεδιάσει και την υποταγή και των άλλων ανυπότακτων λαών, τη συνθηκολόγηση και την παράδοση άνευ όρων της Γαλλίας, κυρίως, αλλά και της Ιταλίας στον νεοφιλελεύθερο μονόδρομο, στο ταξηφιλελεύθερο στρατόπεδο οικονομικής και όχι μόνο συγκέντρωσης.
Η επερχόμενη καταστροφή θα είναι πλήρης. Τι θα μπορέσει να δημιουργηθεί μέσα ή μετά την καταστροφή αυτή; Ο ορίζοντας της ιστορίας παραμένει κλειστός. Τι θα απογίνει η κοινωνία χωρίς αύρα, χωρίς ελπίδα, διερωτώνται οι Μπένζαμιν και Μπλοχ, ζώντας και βιώνοντας τις αποτρόπαιες καταστάσεις του φασισμού και του σταλινισμού;
Έτσι και σήμερα, μπορούμε να θέσουμε το ίδιο ερώτημα, μπροστά στο επερχόμενο Δ' οικονομικό Ράιχ, τον σύγχρονο νέο οικονομικό ολοκληρωτισμό. Η κοινωνία, όμως, και η ιστορία μέσα από τις μεγάλες καταστροφές του παρελθόντος επιβίωσαν, δημιούργησαν πολιτισμό, προχώρησαν μπροστά τη σκέψη, τη φιλοσοφία, την τέχνη. Ποτέ, όμως άλλοτε η κοινωνία δεν βίωσε μία τόσο ταξική ανισορροπία, μια τόσο τοξική ιδεολογία, μια εξίσου ολοκληρωτική οικονομική και κοινωνική πρακτική, όπως ο σύγχρονος ταξηφιλελευθερισμός. Οπότε ένα από τα πρωταρχικά ζητήματα είναι να διατηρηθεί έστω σε κάποια ζωντανή μορφή το vécu, το βίωμα της ιστορίας, ως ανάμνηση κατακτήσεων, κοινωνικών, πνευματικών και ιδεολογικών. Ως ανάμνηση των αισθητικών και καλλιτεχνικών κατακτήσεων και προχωρημάτων των πρωτοποριών. Ως πρόταγμα των πρωτοποριών προς το διαρκώς άλλο, το καινοτόμο, το καινούργιο, το ριζοσπαστικό. Η θέληση για πράξη, για ξεπέρασμα των όλο και πιο αρνητικών σύγχρονων συνθηκών θα επανέλθει έτσι στο προσκήνιο, να γίνει η κύρια ενασχόληση (préoccupation) του σύγχρονου ανθρώπου.
Η Αριστερά εκφράζει τον συσσωρευμένο πόνο της κοινωνίας (παράφραση δική μας του Αντόρνο). Παρά τις αντιξοότητες κοινωνικές, ιδεολογικές, πολιτικές κ.α. αναζητά έκτοτε την ποίηση, τη λύρα του Ορφέα, όπως έγραψε η Ρ. Λούξεμπουργκ σε ένα γράμμα της από τη φυλακή στην Κλ. Τσέτκιν, την ιδεολογική και πολιτισμική ηγεμονία, όπως ήθελε ο Γκράμσι, ο οποίος παρέμενε πάντοτε πιστός στη διαλεκτική του παρελθόντος και του παρόντος προς το μέλλον.
Ο ήρωας-φιλόσοφος του Γκούντυ Άλεν, ζωντανή προσωποποίηση, έκφραση, συμπύκνωση των σχεδόν ανυπέρβλητων αντινομιών του τόσο ταξικού και άκρως αντινομικού σύγχρονου καπιταλισμού σε πλήρη κατάπτωση (déclin), καταφεύγει σε λύσεις οπισθοφυλακής (arrière guarde) αντιπρωτοπορίας.
Ο Αγκάμπεν μέσα στο γενικότερο δομικά απαισιόδοξο χαϊντεγκεριανό, θανατολογικό (moribod) πνεύμα του, έχει ξεχάσει το χεγκελιανό ξεπέρασμα - ή το έχει μεταθέσει(;) σε δεύτερη θέση-, που είναι το μόνο που στη μαρξική ιστορική και ανθρωπιστική συμπλήρωση-εκδοχή του μπορεί να προσφέρει μια ριζική κοινωνική λύση σήμερα στο δομικά απορρυθμισμένο σύστημα της μεταπαγκοσμιοποίησης*.
Ζούμε μια κατάσταση «τέλους της κυριαρχίας» ("fin de règne") και αλληλένδετης με αυτή δομικής πλέον απαισιοδοξίας. Για να αποτρέψουμε την προοπτική θανάτου της ποίησης, για να παραφράσουμε τον Αντόρνο, μετά το επερχόμενο Δ' οικονομικό (και ταξηφιλελεύθερο) Ράιχ, είναι απόλυτη ανάγκη να γενικευτεί η καθορισμένη άρνηση, η οποία ήδη έχει αρχίσει. Το ξεπέρασμα των ορίων και των επιβουλών των επικυρίαρχων της Ευρωζώνης, αρχίζοντας από την Ελλάδα, έχει φτάσει με τη μαζική και διαρκή πάλη του ελληνικού λαού ενάντια στη Σοϊμπλεϊκής έμπνευσης ΤΙΝΑ να επιφέρει ένα σοβαρό ρήγμα στο κυρίαρχο μπλοκ. Τώρα έχει φτάσει η στιγμή της Αριστεράς σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία κ.α. να διευρύνει αυτό το ρήγμα. Σε κάθε περίπτωση γίνεται ευρύτερα συνείδηση ότι η ελεύθερη ένωση σοσιαλιστικών δημοκρατιών της Ευρώπης πρέπει να γίνει το άμεσο και όχι το απώτατο καθήκον μας: το πρόταγμά μας.
Η εποχή των επαναστάσεων έρχεται και πάλι στο προσκήνιο. Η μεταπαγκοσμιοποίηση, που άρχισε τραγικά το 2007 με την κατάρρευση της Lehmann Brothers, εμπεριέχει και νέες ιστορικές δυνατότητες για το λαό - ιστορικό πλέον υποκείμενο.
Το ξεπέρασμα άρχισε, βροντοφωνάζει ο Λεφέβρ.
 
* Για περισσότερα σχετικά με αυτή την έννοια, βλ. το βιβλίο μας που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Ζήτη (περί 440 σελίδες) με τίτλο Προς τη Μεταπαγκοσμιοποίηση.

αυγή