Το τρίτο κύμα της Πανδημίας

 της Εύης Ορφανού

Πώς φτάσαμε μετά από 5 μήνες lockdown (εγκλωβισμού) όμως ως εδώ με δείκτη θετικότητας 12 %; Ιατροί φωνάζουν ότι είναι δύσκολη η θέση τους, γιατί αναγκάζονται να επιλέξουν ποίος ασθενείς θα μπει στην ΜΕΘ και η κυβέρνηση να δηλώνει ότι έχει 1305 κλίνες ΜΕΘ στην χώρα. Μάλιστα  748 κλίνες ΜΕΘ COVID και 557 non-COVID. Πως γίνεται όμως και δεν μας βγαίνουν τα νούμερα;

Σε ένα πράγμα σίγουρα συμφωνούμε. Η πίεση στο ΕΣΥ είναι τρομακτική. Σε όλα αυτά δεν βοηθάνε και οι δηλώσεις του κυρίου Γεραπετρίτη, «Εάν είχαμε περισσότερες ΜΕΘ θα είχαμε και περισσότερους νεκρούς» ή οι δηλώσεις του κυρίου Πέτσα, «Εάν είχαμε ακούσει τον ΣΥΡΙΖΑ για τις ΜΕΘ θα είχαμε πετάξει δεκάδες εκατομμύρια». Ακούγοντας τέτοιες δηλώσεις, αναρωτιέται κανείς, ποια η αξία της ανθρώπινης ζωής; Πόσο μάλλον εάν ανήκεις και σε ευπαθή ομάδα.

Αυτήν την στιγμή έχουμε ένα σύστημα υγείας που ασχολείται πρακτικά μόνο με μία νόσο. Με τον COVID. Από το 2015 – 2019 πεθαίνουν κατά μέσο όρο στην Ελλάδα 122.000 άνθρωποι ανά έτος. Το 2020 αυτοί οι θάνατοι εκτοξεύτηκαν σε 135.000. Οι 4.500 ήταν από COVID, πράγματι. Οι υπόλοιποι όμως (περίπου 7.000-8.000) ήταν από κοινά νοσήματα. Είναι άνθρωποι που (λόγω υπερβολικής ενασχόλησης με την COVID-19) δεν πήραν την περίθαλψη που τους αναλογούσε, τουλάχιστον σε ένα μεγάλο ποσοστό. Άνθρωποι, που παραμέλησαν τις εξετάσεις τους από τον φόβο μην κολλήσουν κορωνοΐό. Άνθρωποι, των οποία τα χειρουργεία ακυρώθηκαν και δεν τους δόθηκε ευκαιρία ζωής. Γιατί μετά από ένα χρόνο δεν μπορέσαμε ακόμα να οργανωθούμε και πεθαίνει κόσμος;

Τώρα εάν θεωρούμε οργάνωση την επίταξη κάποιον μικρών κλινικών μεταφέροντας μάλιστα ειδικευόμενους ιατρούς από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό  και περισσότερο, χωρίς συνοδό (και υπεύθυνο επιστημονικά) Επιμελητή, τότε πολύ φοβάμαι ότι οι συνέπειες αυτές θα είναι καταστροφικές για την ελληνική κοινωνία. Επίσης θεωρώ την αντιμετώπιση του κορωνοΐού από ιατρό Οφθαλμίατρο ή άλλες μη συναφείς ειδικότητες ένα κακόγουστο αστείο. Ή μάλλον θα ήταν αστείο, αν δεν ήταν τραγικό. Ζητάμε να περιθάλψουν ασθενείς εκτός της ειδικότητάς τους και μετά τους ζητάμε και τις ευθύνες.  Πόσοι σοβαροί αντιμετώπιση μπορεί να είναι αυτή;

           

Τι έπρεπε να είχε γίνει; Κατά τη γνώμη μου (και σίγουρα υπάρχουν και περισσότερο ειδικοί στο θέμα): πρέπει να κινηθούμε σε δύο άξονες ταυτόχρονα αλλά και ισοβαρώς.

Α) Ο ένας είναι ο άξονας της πρόληψης (εμβολιασμοί, μέτρα αποφυγής συγχρωτισμού και εγκλωβισμού / lockdown, μέτρα προσωπικής υγιεινής και Δημόσιας  Υγιεινής). Είναι ο άξονας που τραβά πάνω του όλα τα φώτα της δημοσιότητας, καθημερινά. Και σχεδόν μονοπωλεί τις συζητήσεις γύρω από την COVID-19.

Β) Ο άλλος όμως είναι ο άξονας της θεραπείας. Αλήθεια, αναρωτιόμαστε τι γίνεται με όλους αυτούς που εν τέλει προσβάλλονται από τη νόσο και, όντας ατυχέστεροι για πλήθος παραγόντων, πρέπει να νοσηλευτούν σε κάποιο Νοσοκομείο; Έχουμε ασχοληθεί σε βάθος και ουσιαστικά με την προσφορά θεραπευτικών επιλογών και «όπλων» σε αυτούς τους πάσχοντες;

 

Για να τα κάνουμε πιο συγκεκριμένα (και ξεκινώ σκόπιμα από τις θεραπείες, ως ο τομέας που συστηματικά υποτιμάται – τουλάχιστον στο δημόσιο λόγο):

1.     Το ΕΣΥ πιέζεται (σε μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον) εδώ και τουλάχιστον έξι μήνες και συγχρόνως, δεν ενισχύεται επαρκώς. Ο εφησυχασμός και η κάπως μεταφυσική πίστη ότι «ε, θα τα καταφέρουμε και πάλι» δεν μπορεί να λειτουργήσει. Χρειαζόμαστε επειγόντως προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού, Ιατρούς - εντατικοκόλογους, νοσηλευτές ΜΕΘ, που να γνωρίζουν την κάθε κίνηση.  Το φιλότιμο, η αυτοθυσία και ο ηρωισμός του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού φτάνουν μέχρι ένα σημείο – δεν επαρκούν για να καλύψουν κενά μακρόπνοου σχεδιασμού. Αλλιώς, αν προσληφθεί μη εξειδικευμένο προσωπικό (και αυτό θεμιτό είναι), θα απελευθερωθεί «χώρος» για μετακίνηση πιο έμπειρου προσωπικού εκεί που πραγματικά υπάρχει ανάγκη: στις ΜΕΘ και στις πτέρυγες COVID.

2.     Χρειαζόμαστε στοχευμένες θεραπείες. Με κυριότερη, τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του ιού COVID-19. Το FDA ενέκρινε στις 21/11/2020 μέσω της υπηρεσίας EUA (Emergency Use Authorization) την επείγουσα χρήση για ένα μείγμα μονοκλωνικών αντισωμάτων. Επίσης η ευρωπαϊκή επιτροπή για ανθρώπινα φάρμακα (ΕΜΑ) έδωσε θετική γνωμοδότηση για την χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων, για την θεραπεία ασθενών με COVID-19. Η θεραπεία αυτή (ομολογουμένως κοστοβόρα) δεν είναι πανάκεια σίγουρα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι μπορεί να κάνει τη  διαφορά σε επιλεγμένα κρίσιμα περιστατικά. Και η διαφορά αυτή δεν είναι αμελητέα: είναι η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου!

3.     Πλαισίωση των ανωτέρω με περαιτέρω θεραπευτικές επιλογές: αντιπηκτική αγωγή, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, επαρκείς προμήθειες συσκευές οξυγόνου «υψηλής ροής» (“high flow”) – οι τελευταίοι αποδεδειγμένα μειώνουν το ποσοστό ανάγκης διασωλήνωσης των πασχόντων. Και άρα, το ποσοστό εισαγωγής των ασθενών σε ΜΕΘ. Γιατί αυτό θεωρείται μικρό κέρδος (και δεν αναφέρεται αρά μόνο «στα ψιλά»);  Και ως πρόσκληση στα (καθόλα άξια) Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και Ιατρικούς Συλλόγους της χώρας; Πού είμαστε σε επίπεδο κατευθυντηρίων οδηγιών (“guidelines”) στη θεραπευτική αντιμετώπιση της πανδημίας; Και ομοίως, στη διαχείριση αυτής εκτός νοσοκομείων (υπηρεσίες ΕΟΔΥ,  Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας).

4.     Άμεση βελτίωση των συνθηκών περίθαλψης στα Δημόσια Νοσοκομεία: έχει αναρωτηθεί άραγε κανείς αν το σύστημα παροχής οξυγόνου επαρκεί – κοινώς, «αντέχει» – να εξυπηρετεί μεγάλο αριθμό ασθενών σε αναπνευστήρες, διασωληνωμένων ή μη; Ειδικά σε μικρότερα επαρχιακά Νοσοκομεία, τα πράγματα απέχουν πολύ από το να είναι ιδανικά. Τι γίνεται με τις παρεχόμενους θαλάμους νοσηλείας; Αλήθεια, πόσα Νοσοκομεία (ειδικά επαρχιακά) έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν Αξονική Τομογραφία Θώρακος σε ασθενείς με COVID, ιδιαίτερα όταν τα διεθνή θεραπευτικά πρωτόκολλα επιβάλλουν τη χρήση ενός Αξονικού Τομογράφου ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ για αυτούς τους ασθενείς (για να αποφευχθεί ενδονοσοκομειακή διασπορά); Παράμετρος που φαντάζει εξωπραγματική, ιδιαίτερα σε μικρά επαρχιακά νοσοκομεία, που πολλές φορές ΔΕ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ Αξονικό Τομογράφο (έστω, έναν!) σε 24ωρη βάση! Ακτινολογικά Μηχανήματα ή και Μηχανήματα Υπερήχων αποκλειστικά για ασθενείς COVID-19 – γιατί αυτό θεωρείται «Επιστημονική Φαντασία» στην Ελλάδα της ΕΕ και του 2021; Υλικά νοσηλείας (λοιποί αναπνευστήρες, μάσκες, ποδιές, προσωπίδες, τόσο για το προσωπικό όσο και για τους ασθενείς). Τι μπορούμε και πρέπει να βελτιώσουμε στον τομέα της υλικοτεχνικής υποδομής (πέραν της προφανούς ανάγκης ενίσχυσης σε προσωπικό);   

5.     Επίταξη του Ιδιωτικού Τομέα Υγείας, ως ύστατο μέτρο. Οι διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ πρέπει να χρησιμοποιηθούν άμεσα – είτε για περιστατικά COVID ή και για μη-COVID (οπότε εμμέσως να αποσυμφορηθεί το ΕΣΥ). Αλλά, μία παρατήρηση: γιατί ο πολυδιαφημισμένος και πολυ-προβαλλόμενος Ιδιωτικός Τομέας αποφεύγει τη «μάχη» με την COVID, ιδιαίτερα με πλήρως εξοπλισμένα και άρτια ξενοδοχειακά νοσοκομεία. Αλλά έστω και εκτός COVID, η συμβολή των Ιδιωτικών Κλινικών θα είναι και πάλι πολύτιμη. Περισσότερο: πλέον, είναι αναγκαία!

6.     Περαιτέρω ενίσχυση του ΕΣΥ, πέρα από βραχυ- ή μεσοπρόθεσμα μέτρα (προσωπικό, ανάπτυξη κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ κλπ), αλλά και μακροπρόθεσμα: αποτελεσματικός κεντρικός σχεδιασμός υγειονομικών αναγκών με τη δημιουργία Υγειονομικού Χάρτη, σενάρια αντιμετώπισης μελλοντικής πανδημίας ή και λοιπών εκτάκτων κρίσεων, απλούστευση διαδικασιών προμήθειας και εξοπλισμού, βελτίωση νομικών εργαλείων, αποτελεσματικότερη Διοικητική Οργάνωση. Αυτά ενδεικτικά μόνο ως ορισμένες από τις δυνητικές ωφέλειες που μπορούν να προκύψουν.

 

            Τα υπόλοιπα αφορούν κυρίως το δεύτερο άξονα, της πρόληψης:

7.     Περαιτέρω ενίσχυση του προγράμματος εμβολιασμών. Ορθώς (πρέπει να αναγνωριστεί αυτό δημόσια) η χώρα αποφάσισε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η χορήγηση πρόσφατου εμβολίου για το οποίο εγέρθηκαν ερωτήματα ασφαλείας. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να απορρίπτουμε εμβόλια για τα οποία οι κλινικές δοκιμές κατέδειξαν αποτελεσματικότητα, χωρίς μείζονες παρενέργειες. Είναι κατανοητές οι ανησυχίες της επιστημονικής κοινότητας και του πληθυσμού – αλλά και αδήριτη η άμεση ανάγκη εμβολιασμού. Είσοδος και νέων εμβολίων, πάντα σε εναρμόνιση με την ΕΕ. Πολλαπλασιασμός των εμβολιαστικών κέντρων και περαιτέρω στελέχωση των υπαρχόντων.

8.     Οι μεταναστευτικές δομές και οι λοιπές δημόσιες δομές (φυλακές, ιδρύματα) θα πρέπει επίσης  να μπουν σύντομα στο χάρτη πρόληψης / εμβολιασμού (χρήσιμη εδώ θα ήταν η χορήγηση εμβολίου μικρότερου κόστους, αλλά συγκρίσιμης αποτελεσματικότητας με τα ήδη υπάρχοντα – και πάντα, με την έγκριση της ΕΕ).

9.     Εκτεταμένα δωρεάν τεστ του πληθυσμού, με συνταγογράφηση.

10.  Συνεχόμενα μαζικά τεστ σε σχολεία, εταιρείες (ιδίως στα σουπερμάρκετ, που λειτουργούν αδιαλείπτως και κατά περίσταση με υψηλό συγχρωτισμό), εργοστάσια με συγχρωτισμό προσωπικού στις γραμμές παραγωγής.

11.  Πολλαπλασιασμός και ενίσχυση των δομών / υπηρεσιών του ΕΟΔΥ, ιδίως στην επαρχία και σε απομακρυσμένες περιοχές.

12.  Αποφυγή συγχρωτισμού σε μαγαζιά / πολυκαταστήματα (ιδίως σουπερμάρκετ), δραστηριότητες εκτός οικίας, κοινόχρηστους και δημόσιους χώρους. Στο πλαίσιο αυτό, μάλλον θα έπρεπε να επανεξετασθεί το μέτρο του «σκληρού lockdown» -  είμαστε σίγουροι ότι ο πρόωρος εγκλεισμός στις 6 μμ. δε δημιουργεί συνθήκες συγχρωτισμού σε άλλες δραστηριότητες, πχ. στα σουπερμάρκετ και ιδίως το Σάββατο;  

13.  Άμεση και ουσιαστική ενίσχυση των ΜΜΜ. Ειδικότερα στα λεωφορεία, και μάλιστα στην Αθήνα (που δοκιμάζεται αυτή τη στιγμή) απαιτούντα άμεσα (τι άμεσα; Χθες!) περισσότερα δρομολόγια για να μην υπάρχει τέτοιος συνωστισμός.

14.  Δυνατότητα ανοίγματος των σχολείων με 15 μαθητές ανά τάξη με πρωινό και απογευματινό ωράριο. Γιατί δε μπορεί να διερευνηθεί αυτή η πιθανότητα; Προσλήψεις εκπαιδευτικού προσωπικού, στην ίδια κατεύθυνση.

15.  Εκτεταμένη χρήση της τηλε-εργασίας και τηλεδιάσκεψης, όπου καθίσταται εφικτό. Και στο Δημόσιο αλλά και στον Ιδιωτικό Τομέα. Αυστηροί έλεγχοι για να αποφεύγονται ι παρατυπίες (και ειδικότερα, φαινόμενα «ψευδούς τηλε-εργασίας¨ή και «αναστολής εργασίας»).

16.  Αντιμετώπιση υπολοίπων αιτιών. Το άνοιγμα της αγοράς είναι εν τέλει επιβεβλημένο, λόγω αβάσταχτου οικονομικού κόστους. Θα πρέπει όμως να γίνει με γνώμονα τη μέγιστη δυνατή λειτουργία των επιχειρήσεων με ταυτόχρονα τον ελάχιστο δυνατό συγχρωτισμό. Η άτεγκτη επίβλεψη των επιχειρήσεων και της αγοράς είναι επιβεβλημένη – η ανάγκη ιδιωτικής κερδοφορίας δε μπορεί να υπερισχύσει του δημοσίου συμφέροντος και της Δημόσιας Υγείας.

17.  Εδώ προστίθεται ξεκάθαρα και η έννοια της ατομικής ευθύνης: εκδηλώσεις με συρροή καλεσμένων, οικογενειακές συγκεντρώσεις, μετακινήσεις με αντικείμενο ψώνια ή επισκέψεις,  ατελής εφαρμογή των μέτρων προσωπικά και ιδίως, ενδοοικογενειακά. Το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία.

 

 Τα ανωτέρω μας οδηγούν επίσης και σε ένα άλλο συμπέρασμα: ότι η ένταση του τρίτου κύματος δεν ήταν αναπόφευκτη, η αύξηση των κρουσμάτων δεν ήταν μονόδρομος. Το ίδιο το τρίτο κύμα τα επιδημιολογικά μοντέλα δείχνουν ότι μάλλον ήταν αναπόφευκτο. Η απότομη επιδείνωση της χώρας και η ραγδαία αύξηση στην πίεση του ΕΣΥ σίγουρα όχι!  

Σε όλα επίσης τα παραπάνω υπάρχουν εξαιρέσεις: Ωστόσο, έχω την αίσθηση ότι είναι περισσότερο αποτέλεσμα προσωπικού φιλότιμου, συγκυριών και κατά τόπους εμπνευσμένης διοίκησης, παρά συντονισμένων κεντρικά ενεργειών – δυστυχώς.

Το τρίτο lockdown είναι εν εξελίξει. Αλλά, υπάρχει και ο παράγοντας κόπωσης του πληθυσμού.  Ο τρίτος περιορισμός, που μάλιστα παρατείνεται, και πολύ περισσότερο ο διαφαινόμενος κυλιόμενος περιορισμός, φοβάμαι ότι θα οδηγήσει σε νέα αύξηση των αρνητικών φαινομένων (ενδοοικογενειακή βία, περιστατικά κατάθλιψης, άγχους, απόσυρσης).

Σε όλα αυτά καλείται να δοκιμαστεί και πάλι η Πολιτεία – αλλά και οι Πολίτες, από όλα τα πόστα.  Είμαστε έτοιμοι; Πρέπει να είμαστε - ή να ετοιμαστούμε, άμεσα! Ο χρόνος πλέον πιέζει αφόρητα.

* Άρθρο της Εύης Ορφανού, προέδρου του Συλλόγου Καρκινοπαθών & Σπάνιων Παθήσεων Νομού Εβρου «Μαζί για Ζωή»

πηγή: left.gr