Του Γιάννη Τόλιου
Τα οικονομικά και κοινωνία αδιέξοδα που έχουν δημιουργήσει στον ελληνικό λαό τα μέτρα του «Μνημονίου», έχουν οδηγήσει στη διόγκωση των «κόκκινων δανείων» («επισφαλή» ή «μη εξυπηρετούμενα δάνεια»). Πρόκειται για στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, που οι δανειολήπτες αδυνατούν να εξοφλήσουν με αποτέλεσμα τον κίνδυνο πλειστηριασμού πρώτης κατοικίας. Παρ’ ότι τα «κόκκινα δάνεια» δεν αποτελούν καινούργιο φαινόμενο, η σταθερή διόγκωση τους έχει άμεση σχέση με την κρίση και τις μνημονιακές πολιτικές που εντείνουν τη ύφεση, την ανεργία, την μείωση εισοδήματος και την αδυναμία εξόφλησης.
Μέγεθος και εξέλιξη των «κόκκινων δανείων»
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου ’13, το υπόλοιπο των πάσης φύσεως δανείων από το τραπεζικό σύστημα προς τον ιδιωτικό τομέα, ανέρχονταν σε 221 δις €, από τα οποία 105 δις ήταν προς επιχειρήσεις (κυρίως μεγάλες που απολαμβάνουν συνήθως ευνοϊκούς όρους), 101 δις προς νοικοκυριά (στεγαστικά 72 και καταναλωτικά 29), 13 δις προς επαγγελματίες-αγρότες-ατομικές επιχειρήσεις, κά. Από το σύνολο των δανείων 29% ήταν στην κατηγορία των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» (καθυστέρηση καταβολής δόσεων πάνω από τρίμηνο), που η αξία τους έφθανε 68 δις €. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 2012 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 19%, το 2011 στο 16%, το 2010 στο 10,4%, το 2009 στο 7,7%, το 2008 στο 5%, το 2007 στο 4,5%, κλπ. Από τα «κόκκινα δάνεια» του 2013, ύψους 68 δις, τα 36 δις αφορούσαν γενικώς επιχειρηματικά δάνεια, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες. Όσον αφορά των αριθμό των δανειοληπτών με «κόκκινα δάνεια», υπερβαίνει τα 1.300.000 άτομα (250.000 στεγαστικά, 500.000 καταναλωτικά, 450.000 πιστωτικές κάρτες και 100.000 επιχειρηματικά), πράγμα που δείχνει την έκταση του κοινωνικού προβλήματος.
Όσον αφορά τις αιτίες «υπερχρέωσης», έχουν σχέση με τις πολιτικές ανεξέλεγκτης πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών (ιδιαίτερα μετά την ένταξη στην ευρωζώνη), κυρίως προς μεγάλες επιχειρήσεις που έκαναν «ανοίγματα» στο εξωτερικό και καταναλωτικών δανείων λόγω υψηλών επιτοκίων. Επίσης μεγάλες ευθύνες έχουν η Τράπεζα Ελλάδος και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για χαλάρωση των πιστωτικών ελέγχων, καθώς οι πολιτικές Μνημονίου που έφερε σε αδυναμία πληρωμής δόσεων από χιλιάδες νοικοκυριά και μικροεπιχειρήσεις!
Πολιτικές «ρύθμισης» των «κόκκινων δανείων»
Η ψήφιση του «νόμου Κατσέλη» δεν είχε ουσιαστικά αποτελέσματα. Για την αποτυχία του, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με τη Γ.Γ. Καταναλωτή, ως το 2012 γύρω στα 40.000 νοικοκυριά είχαν καταθέσει αίτηση «εξωδικαστικού συμβιβασμού» αλλά πολύ λίγες είχαν θετικό αποτέλεσμα (στο διάστημα Σεπτέμβρης’10 ως Σεπτέμβρης’12, υποβλήθηκαν από το «Συνήγορο του Καταναλωτή» 22.200 αιτήσεις και θετική έκβαση είχαν μόλις…5).! Επίσης από τις 25-27.000 αιτήσεις «δικαστικού συμβιβασμού» συζητήθηκαν γύρω στο 10% και από αυτές οι μισές έχουν απορριφθεί. Να σημειωθεί ότι το σύνολο των «επισφαλών απαιτήσεων» που οι τράπεζες διέγραψαν από το 2009, ανέρχονται 4 δις και αφορούν κυρίως επιχειρηματικά και καταναλωτικά, ενώ για τα στεγαστικά υπάρχει ελπίδα ….κατασχέσεων.!
Η διόγκωση των «κόκκινων δανείων», ανάγκασε την κυβέρνηση (τέλος Νοέμβρη ‘12) σε νέες ρυθμίσεις χωρίς να λύνει το πρόβλημα. Οι ρυθμίσεις αφορούν μόνο μισθωτούς, ενώ αποκλείονται οικογένειες που έχουν εισόδημα πάνω από 25.000 το χρόνο. Οι ρυθμίσεις γίνονται σε δάνεια πρώτης κατοικίας ως 180.000 €, ενώ εξαιρούνται καταναλωτικά και πιστωτικές κάρτες (δεν έχουν υποθήκες). Όσοι πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις μπορούν να λάβουν 4 χρόνια περίοδο χάριτος (σταμάτημα καταβολής δόσεων) με καταβολή όμως επιτοκίου 1,5%, το οποίο σε μηνιαία βάση δεν πρέπει να ξεπερνάει 30% του εισοδήματος. Για όσους δεν έχουν καθόλου εισοδήματα γίνεται προσωρινό πάγωμα δόσεων. Μετά τα 4 χρόνια η εξόφληση συνεχίζεται αφού θα έχουν πληρωθεί επί πλέον τόκοι.! Τέλος με την κατάργηση του ΟΕΚ και συρρίκνωσης του «Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων» (κατάργηση τραπεζικών εργασιών και «στεγαστικής πίστης»), παύουν να λειτουργούν δύο δημόσιοι φορείς χρηματοδότησης «λαϊκής στέγης» προς εργαζόμενους του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Η αναβολή πλειστηριασμών ισχύει ως τις 31.12.2013, ενώ από την 1.1.2014 προβλέπεται απελευθέρωση, κάνοντας εφιαλτική την προοπτική για εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες.
Εναλλακτική στρατηγική με φιλοσοφία «Σεισάχθειας»
Η αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων» δεν μπορεί να γίνει με «οριζόντιο» τρόπο, αλλά με διαφοροποιημένη μεταχείριση και φιλοσοφία «Σεισάχθειας» (πολιτική διαγραφής χρεών επί Σόλωνα στην αρχαία Αθήνα). Ειδικότερα θα πρέπει να θεσπισθεί προστασία της πρώτης κατοικίας με απαγόρευση πλειστηριασμών σε εργαζόμενους και συνταξιούχους, καθώς σε μικροεπιχειρηματίες, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες. Αν μετά από έρευνα αποδειχτεί ότι ορισμένοι έχουν δυνατότητα πληρωμής και δεν πληρώνουν, να τους κατάσχονται άλλες κινητές και ακίνητες αξίες με επιτόκιο υπερημερίας. Αντίθετα θα πρέπει να γίνει διαγραφή των «κόκκινων στεγαστικών» (προς τράπεζες και Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων) για όσους έχουν ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας (7.200 € ατομικό, ή 15.100 € για τετραμελή οικογένεια). Επίσης να γίνει μερική διαγραφή για όσους έχουν υποστεί ονομαστική μείωση εισοδήματος (οι μηνιαίες δόσεις να μην ξεπερνούν το 30% του μηνιαίου ατομικού ή του οικογενειακού εισοδήματος και διαγραφή του υπόλοιπου 70% της ετήσιας δόσης). Επίσης μείωση επιτοκίων στα καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες, καθώς στα όρια υπερανάληψης. Πάγωμα διαδικασιών αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης απαιτήσεων με την κατάθεση αίτησης ρύθμισης. Θέσπιση αναγκαστικών κανόνων για τις τράπεζες ώστε οι δανειολήπτες να μην εξαρτώνται από χρονοβόρες και πολυδάπανες δικαστικές διαδικασίες. Αναπροσαρμογή της αξίας των ενυπόθηκων δανείων ώστε να αντιστοιχούν στην τρέχουσα αξία του ακινήτου. Καθιέρωση της ευθύνης του δανειολήπτη μέχρι το ύψος της συγκεκριμένης αξίας ακινήτου, κατάργηση των εισπρακτικών εταιριών, κ.ά.
Όσον αφορά την κάλυψη του κόστους διαγραφής, αυτή να γίνει από το ειδικό αποθεματικό των τραπεζών (5 δις) και από τα υπόλοιπα των κεφαλαίων ανακεφαλαιοποίησης (8 δις) που έχει το Ταμείο Χ/Π- Σταθερότητας. Ωστόσο η γενικότερη αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων» απαιτεί ριζοσπαστικές τομές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, με εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών και αλλαγή λειτουργίας τους με αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια. Μια τέτοια πολιτική θα συμβάλλει στη γενικότερη ανάκαμψη της οικονομίας, στην αύξηση του ΑΕΠ και των εσόδων του κράτους μαζί και των δυνατοτήτων στήριξης προγραμμάτων λαϊκής στέγης, μέτρων κοινωνικής πολιτικής κ.ά. Αυτό βέβαια προϋποθέτει κατάργηση του Μνημονίου και ριζική στροφή στην ασκούμενη οικονομική πολιτική.
* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών, μέλος ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευχαριστούμε, για το σχόλιό σας!
Για οποιοδήποτε θέμα, επικοινωνήστε
με το mail του OPENwind NETwork
(openwind13@gmail.com)